تنگ صیاد شهرکرد کجاست؟ پارک ملی، حیات وحش و جاهای دیدنی

بسیاری از علاقه مندان به طبیعت و حیات وحش به دنبال مقصدی بکر و ارزشمند در نزدیکی مراکز استان های بزرگ هستند تا هم از شلوغی شهر فاصله بگیرند و هم از مواهب طبیعی بهره مند شوند. پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد در استان چهارمحال و بختیاری گوهری طبیعی در نزدیکی شهرکرد است که با تنوع زیستی غنی چشم اندازهای کوهستانی و دشت های وسیع فرصت های بی نظیری برای طبیعت گردی و آشنایی با گونه های گیاهی و جانوری فراهم می آورد. این منطقه که ترکیبی از پارک ملی و منطقه حفاظت شده است به دلیل ویژگی های منحصربه فرد خود نه تنها از نظر زیست محیطی اهمیت دارد بلکه پتانسیل قابل توجهی برای توسعه گردشگری مسئولانه دارد.

پارک ملی تنگ صیاد منطقه حفاظت شده شهرکرد

پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد ناحیه ای کوهستانی و مرتفع با مساحت تقریبی ۲۷ هزار هکتار است که در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد. این منطقه شامل دو بخش اصلی است: بخش میانی با وسعت حدود ۵۴۰۰ هکتار که به عنوان پارک ملی شناخته می شود و بخش وسیع تر پیرامون آن با مساحت حدود ۲۱۶۰۰ هکتار که منطقه حفاظت شده نام دارد.

موقعیت جغرافیایی تنگ صیاد در شهرستان فرخشهر در مجاورت شهرهایی مانند فرخشهر دستگرد امامزاده و سفیددشت قرار گرفته است. این تقسیم بندی به پارک ملی و منطقه حفاظت شده نشان دهنده سطوح مختلف حفاظتی است که برای حفظ تنوع زیستی و اکوسیستم های حساس منطقه اعمال می شود. تنگ صیاد به دلیل دارا بودن تپه ماهورهای فراوان و کوهستان های سخت گذر زیستگاه ایده آلی برای انواع گونه های جانوری به ویژه پستانداران بزرگ محسوب می شود.

تاریخچه تنگ صیاد

تاریخچه حفاظت از منطقه تنگ صیاد به سال ۱۳۴۹ بازمی گردد. در این سال شورای عالی شکاربانی و نظارت بر صید این ناحیه را به عنوان منطقه شکار و تیراندازی ممنوع اعلام کرد که گام اولیه در جهت حفاظت از حیات وحش آن بود.

در سال ۱۳۵۲ با تصویب شورای عالی محیط زیست تنگ صیاد به عنوان منطقه حفاظت شده ارتقا یافت. این اقدام سطح حفاظت را افزایش داد و محدودیت های بیشتری برای فعالیت های انسانی در نظر گرفت.

نقطه عطف در تاریخ حفاظتی این منطقه سال ۱۳۷۴ بود. در این سال بخشی از قسمت میانی منطقه حفاظت شده تنگ صیاد با مساحتی حدود ۵۴۰۰ هکتار به پارک ملی تبدیل شد. این ارتقا نشان دهنده اهمیت بالای اکولوژیکی منطقه و لزوم اعمال شدیدترین سطوح حفاظتی برای آن بود.

ویژگی های منطقه تنگ صیاد

منطقه تنگ صیاد مجموعه ای از ویژگی های طبیعی منحصربه فرد را در خود جای داده است که آن را به یکی از ارزشمندترین مناطق حفاظت شده ایران تبدیل کرده است. این ویژگی ها شامل جنبه های جغرافیایی اقلیمی منابع آبی پوشش گیاهی و تنوع جانوری است که در ادامه به تفصیل بررسی می شوند.

جغرافیای تنگ صیاد

تنگ صیاد در موقعیت جغرافیایی ۵۰ درجه و ۵۹ دقیقه تا ۵۱ درجه و ۹ دقیقه طول شرقی و ۳۲ درجه و ۳ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۱۷ دقیقه عرض شمالی واقع شده است. این منطقه کوهستانی در استان چهارمحال و بختیاری قرار دارد و بلندترین نقطه آن قله جیلون با ارتفاع ۳۱۴۱ متر از سطح دریا است که در محدوده کوه های فرخشهر قرار دارد.

وسعت کلی منطقه حدود ۲۷ هزار هکتار است که شامل بخش پارک ملی و منطقه حفاظت شده پیرامونی آن می شود. توپوگرافی منطقه شامل تپه ماهورهای وسیع و کوهستان های صخره ای است که زیستگاه های متنوعی را برای گونه های مختلف فراهم می آورد.

اقلیم تنگ صیاد

منطقه تنگ صیاد دارای اقلیم متنوعی است که بر اساس تقسیم بندی های مختلف شامل اقلیم های خشک و سرد نیمه خشک و سرد و نیمه مرطوب و سرد می شود. این تنوع اقلیمی به دلیل وسعت و اختلاف ارتفاع در منطقه است.

میانگین بلندمدت بارندگی سالانه در این منطقه حدود ۴۲۴ میلی متر برآورد شده است که نشان دهنده وضعیت نسبتاً خشک تا نیمه خشک آن است. میانگین سالانه دما نیز بین ۸.۶ تا ۱۰.۶ درجه سانتی گراد متغیر است.

تعداد روزهای یخبندان در تنگ صیاد قابل توجه است و به طور میانگین ۱۲۲ روز در سال است که حداکثر آن در ماه دی رخ می دهد. میانگین رطوبت نسبی در منطقه نیز حدود ۴۵ درصد است که فصلی تغییر می کند.

منابع آب تنگ صیاد

مورفولوژی خاص و ساختار زمین شناسی منطقه تنگ صیاد منجر به شکل گیری تعداد زیادی آبراهه شده است. این آبراهه ها که حدود هفتاد مورد تخمین زده می شوند معمولاً فصلی و سیلابی هستند و جریان پایدار و دائمی ندارند.

علاوه بر آبراهه ها ۴۲ دهنه چشمه در منطقه تنگ صیاد شناسایی شده است. از این تعداد ۳۸ دهنه دارای آبدهی دائمی هستند و ۴ دهنه دیگر به صورت فصلی فعال می باشند. چشمه هایی مانند آب شرشر ریزاب سنگ سفید و بیدخل از جمله چشمه های مهم و شناخته شده این منطقه هستند که نقش حیاتی در تأمین آب حیات وحش و پوشش گیاهی ایفا می کنند.

پوشش گیاهی تنگ صیاد

منطقه تنگ صیاد از نظر تنوع گیاهی بسیار غنی است و به عنوان یک ذخیره گاه ژنتیکی مهم شناخته می شود. تاکنون ۲۰ تیپ گیاهی و ۲۵۲ گونه گیاهی در این منطقه شناسایی شده که متعلق به ۵۲ تیره مختلف هستند.

نکته قابل توجه در پوشش گیاهی تنگ صیاد وجود حدود ۳۰ گونه گیاهی انحصاری ایران در این منطقه است که اهمیت حفاظتی آن را دوچندان می کند. شاخص ترین گونه های گیاهی منطقه شامل گون کرک و جاز می باشند که بخش قابل توجهی از پوشش گیاهی را تشکیل می دهند.

انواع گندمیان دم اسبیان کنگر ریواس آویشن بابونه شاه تره بارهنگ رازیانه خاکشیر کاسنی شیرین بیان بادام کوهی مو وحشی انجیر و آلبالوی کوهی نیز از دیگر گونه های گیاهی موجود در تنگ صیاد هستند که تنوع زیستی منطقه را غنا می بخشند.

گونه های شاخص جانوری تنگ صیاد

تنگ صیاد به دلیل تنوع زیستگاه ها و شرایط اکولوژیکی مناسب پناهگاه گونه های متنوعی از جانوران است. تاکنون ۲۴ گونه پستاندار ۷۰ گونه پرنده ۲۶ گونه خزنده و ۴ گونه دوزیست در پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد شناسایی و ثبت شده اند.

این تنوع جانوری شامل گونه های مختلفی است که برخی از آن ها از نظر حفاظتی دارای اهمیت بین المللی هستند. وجود گونه های در معرض خطر یا آسیب پذیر در منطقه بر اهمیت حفاظت از تنگ صیاد تأکید می کند.

پستانداران

منطقه تنگ صیاد زیستگاه مهمی برای پستانداران بزرگ و کوچک است. از جمله پستانداران شاخص این منطقه می توان به کل و بز قوچ و میش وحشی پلنگ گرگ روباه شغال کفتار راه راه و گربه وحشی اشاره کرد.

بر اساس طبقه بندی IUCN چهار گونه از پستانداران شناسایی شده در منطقه در رده گونه های آسیب پذیر قرار دارند که نشان دهنده لزوم حفاظت ویژه از آن ها است. تپه ماهورهای منطقه به ویژه زیستگاه مناسبی برای قوچ و میش وحشی فراهم آورده اند در حالی که کوهستان های جنوبی با صخره های سخت گذر پناهگاه پلنگ و کل و بز هستند.

پرندگان

تنگ صیاد میزبان ۷۰ گونه پرنده از ۳۵ خانواده مختلف است. حدود ۱۷ درصد از گونه های پرندگان موجود در منطقه تحت حمایت قوانین حفاظتی قرار دارند که نشان دهنده اهمیت آن برای پرندگان است.

از جمله پرندگان شاخص و حمایت شده منطقه می توان به کبک دری عقاب طلایی و کبک اشاره کرد. این پرندگان در زیستگاه های مختلف منطقه از جمله مناطق کوهستانی و دشت ها مشاهده می شوند و بخشی از جذابیت های طبیعی تنگ صیاد را تشکیل می دهند.

خزندگان

تنوع خزندگان در منطقه تنگ صیاد نیز قابل توجه است و ۲۶ گونه خزنده در این ناحیه شناسایی شده اند. این خزندگان در اکوسیستم های مختلف منطقه از مناطق خشک تر تا نزدیکی منابع آب زندگی می کنند.

از جمله خزندگان مهم و شناسایی شده در تنگ صیاد می توان به لاک پشت برکه ای خزری آگامای الیویه و مار پلنگی اشاره نمود. این گونه ها نقش مهمی در تعادل اکولوژیکی منطقه ایفا می کنند.

دوزیستان

هرچند تنوع دوزیستان در مناطق کوهستانی کمتر است اما ۴ گونه دوزیست در پارک ملی تنگ صیاد شناسایی شده اند که نشان دهنده وجود زیستگاه های مناسب برای آن ها به ویژه در نزدیکی منابع آب مانند چشمه ها و آبراهه ها است.

قورباغه معمولی و وزغ معمولی از جمله دوزیستانی هستند که در این منطقه یافت می شوند. وجود این گونه ها نشانه ای از سلامت نسبی اکوسیستم های آبی در تنگ صیاد است.

جاذبه های گردشگری تنگ صیاد

پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد دارای پتانسیل قابل توجهی برای گردشگری طبیعی و اکوتوریسم است. ترکیب ویژگی های طبیعی منحصربه فرد دسترسی نسبتاً آسان و نزدیکی به مراکز جمعیتی این منطقه را به مقصدی جذاب برای علاقه مندان به طبیعت تبدیل کرده است.

تنوع گونه های گیاهی و جانوری وجود چشم اندازهای کوهستانی و دره های زیبا و امکان انجام فعالیت های فیزیکی مانند کوه نوردی و صخره نوردی از جمله قابلیت های گردشگری این منطقه محسوب می شوند. تماشای حیات وحش در زیستگاه طبیعی آن ها یکی از جذاب ترین فعالیت ها برای بازدیدکنندگان است.

جاذبه های طبیعی تنگه صیاد

تنگ صیاد دارای جاذبه های طبیعی متعددی است که می تواند مورد توجه گردشگران قرار گیرد. دره های زیبا مانند «پاچفت» و «بستان شیر» فضایی آرام و دلنشین برای استراحت و لذت بردن از طبیعت فراهم می کنند.

چشمه های دائمی و فصلی منطقه نیز از دیگر جاذبه های طبیعی هستند که هم برای حیات وحش و هم برای بازدیدکنندگان اهمیت دارند. چشم اندازهای متنوع کوهستانی تپه ماهورها و دشت های وسیع نیز زیبایی خاصی به منطقه بخشیده اند.

ساعات بازدید از پارک ملی تنگ صیاد در فرخشهر

پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد به عنوان یک منطقه طبیعی ساعات بازدید مشخصی مانند موزه ها یا اماکن تاریخی ندارد. بازدید از این منطقه عموماً در طول روز امکان پذیر است.

با این حال به دلیل حساسیت های زیست محیطی و لزوم حفاظت از حیات وحش بازدیدکنندگان باید قوانین و مقررات سازمان حفاظت محیط زیست را رعایت کنند. حضور در منطقه در ساعات خاصی از شبانه روز یا در فصول خاص ممکن است محدودیت هایی داشته باشد که باید از طریق پاسگاه های محیط بانی محلی اطلاعات لازم کسب شود.

امکانات پارک ملی تنگ صیاد در فرخشهر

امکانات رفاهی و خدماتی برای بازدیدکنندگان در داخل پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد بسیار محدود و عمدتاً شامل پاسگاه های محیط بانی است. این پاسگاه ها (مانند پاسگاه های فرخشهر ایرانچه بستان شیر آب شرشر بیدخل و کورچی) بیشتر با هدف حفاظت از منطقه و نظارت بر آن ایجاد شده اند.

بازدیدکنندگان باید انتظار داشته باشند که امکانات اولیه مانند سرویس بهداشتی یا محل استراحت در داخل منطقه به ندرت یافت شود. بنابراین لازم است پیش از ورود به منطقه نیازهای خود را در شهرهای و روستاهای اطراف برطرف کنند و تجهیزات لازم برای طبیعت گردی را به همراه داشته باشند.

اقامتگاه های قابل اجاره در این منطقه

در داخل پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد هیچگونه اقامتگاه رسمی یا قابل اجاره وجود ندارد. هدف اصلی این منطقه حفاظت از طبیعت بکر آن است و ساخت و ساز اقامتگاه های گردشگری در داخل آن ممنوع است.

با این حال در حاشیه و پیرامون منطقه به ویژه در شهرها و روستاهای نزدیک مانند فرخشهر شهرکرد دستگرد سفیددشت و سایر مناطق مسکونی اطراف امکان اجاره اقامتگاه های بوم گردی منازل مبله یا هتل در شهرکرد وجود دارد. بازدیدکنندگان می توانند با اقامت در این مناطق دسترسی مناسبی به تنگ صیاد داشته باشند.

راه های دسترسی به تنگ صیاد

یکی از مزیت های منطقه تنگ صیاد دسترسی نسبتاً آسان به آن است. این منطقه در نزدیکی جاده های اصلی قرار گرفته و از چندین مسیر قابل دسترسی است که امکان بازدید را برای گردشگران تسهیل می کند.

جاده آسفالته بروجن – شهرکرد و جاده آسفالته فرخشهر از جمله مسیرهای اصلی هستند که دسترسی به حاشیه منطقه را فراهم می کنند. علاوه بر این جاده قدیم دهنو و جاده های حاشیه منطقه نیز برای دسترسی به نقاط مختلف آن مورد استفاده قرار می گیرند.

آدرس پارک ملی تنگه صیاد

پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد در استان چهارمحال و بختیاری واقع شده است. این منطقه در حدود ۴۵ کیلومتری شهرکرد قرار دارد و در بین دو شهرستان مهم استان یعنی شهرکرد و بروجن واقع شده است.

موقعیت این منطقه در حاشیه جاده اصلی شهرکرد – اصفهان – بروجن دسترسی به آن را بسیار آسان کرده است. برای دسترسی دقیق تر به نقاط مختلف منطقه می توان از جاده های فرعی و جیپ رو مانند جاده جیپ رو احمدآباد جاده جیپ رو بستان شیر و جاده جیپ رو تنگ صیاد استفاده کرد.

تعارضات و تهدیدها تنگ صیاد

با وجود اهمیت اکولوژیکی و حفاظتی بالا پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد با چالش ها و تهدیدات متعددی روبرو است. نزدیکی این منطقه به مراکز جمعیتی و فعالیت های توسعه ای در اطراف آن فشار زیادی بر اکوسیستم های طبیعی وارد می کند.

توسعه بی رویه روستایی شهری صنعتی کشاورزی و معدنی در حاشیه منطقه باعث کاهش وسعت زیستگاه ها و تکه تکه شدن آن ها می شود. شکار غیرمجاز و زنده گیری حیوانات نیز یکی از تهدیدات جدی برای حیات وحش منطقه محسوب می شود.

تقاضا برای برداشت شن ماسه و سنگ از بستر رودخانه ها و کوهستان ها برداشت بی رویه گیاهان علوفه ای و چرای بیش از حد دام در بخش هایی از منطقه حفاظت شده از دیگر عوامل تخریب کننده هستند. وجود بیش از ۶۰ عامل مختلف از قبیل مزارع روستاها دامداری ها واحدهای صنعتی و… در اطراف منطقه نشان می دهد که تنگ صیاد مانند جزیره ای در میان امواج توسعه قرار گرفته است.

حضور دامداران و چرای دام در منطقه حفاظت شده هرچند از نظر اقتصادی اهمیت دارد اما مشکلاتی نظیر انتقال بیماری های مشترک بین دام اهلی و وحشی ایجاد ناامنی برای حیات وحش مخفی شدن تخلفات و برهم زدن آرامش حیوانات را به همراه دارد. همچنین وجود مستثنیات مردمی (زمین های کشاورزی خصوصی) در داخل منطقه حفاظت شده با وجود تلاش برای خرید برخی از آن ها همچنان چالش هایی مانند تعرض به منابع طبیعی و تله گذاری برای حیوانات ایجاد می کند.

عبور خطوط انتقال انرژی (گاز برق) خطوط کابل نوری مخابرات و تقاضای فراوان برای استفاده تفریحی بی ضابطه از منطقه از دیگر عواملی هستند که تنگ صیاد را تهدید می کنند و نیازمند مدیریت و نظارت مستمر هستند.

پارک ملی تنگ صیاد کجاست؟

پارک ملی و منطقه حفاظت شده تنگ صیاد در استان چهارمحال و بختیاری در نزدیکی شهرکرد و شهرستان فرخشهر قرار دارد و در حاشیه جاده اصلی شهرکرد به اصفهان واقع شده است.

وسعت پارک ملی تنگه صیاد چقدر است؟

وسعت کلی منطقه تنگ صیاد حدود ۲۷ هزار هکتار است. از این میزان حدود ۵۴۰۰ هکتار به عنوان پارک ملی و ۲۱۶۰۰ هکتار دیگر به عنوان منطقه حفاظت شده تعیین شده است.

گزینه های تفریحی تنگه صیاد شهرکرد چیست؟

گزینه های تفریحی شامل طبیعت گردی تماشای چشم اندازهای کوهستانی و دره ها مشاهده حیات وحش در زیستگاه طبیعی کوه نوردی صخره نوردی و بازدید از چشمه های منطقه است.

اسم پارک های ملی شهرکرد چیست؟

در استان چهارمحال و بختیاری پارک ملی تنگ صیاد مهم ترین پارک ملی مرتبط با منطقه شهرکرد است که از شهرت و اهمیت بالایی برخوردار است.