آیا بعد از طلاق میتوان مهریه گرفت

بله، در اکثر قریب به اتفاق موارد، حق مطالبه مهریه پس از وقوع طلاق برای زن به قوت خود باقی است و مهریه یک حق مالی مستقل و مسلم است که به محض جاری شدن عقد نکاح، به مالکیت زن در می آید و طلاق، به تنهایی، این حق را از بین نمی برد. این باور رایج و نادرست که پس از طلاق، امکان مطالبه مهریه وجود ندارد یا برای آن محدودیت زمانی خاصی (مانند ۱۰ یا ۲۰ سال) قائل شده اند، صحت حقوقی ندارد و خلاف نص صریح قوانین است.

مهریه به عنوان یک حق مالی شرعی و قانونی، نقش حیاتی در حمایت از حقوق مالی زن در نظام حقوقی ایران ایفا می کند. این حق، که در زمان عقد نکاح تعیین و به ذمه مرد قرار می گیرد، به زن امکان می دهد تا در صورت پایان یافتن زندگی مشترک، از پشتوانه مالی لازم برخوردار باشد. فهم دقیق از شرایط، قوانین و مراحل مطالبه مهریه پس از طلاق برای هر دو طرف، یعنی زنان و مردان، از اهمیت بالایی برخوردار است. آگاهی از این جزئیات، به زنان کمک می کند تا حقوق قانونی خود را به طور کامل بشناسند و از تضییع آن جلوگیری کنند، و به مردان نیز این امکان را می دهد تا از مسئولیت های قانونی خود مطلع شده و به درستی عمل نمایند. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و دقیق، به تشریح ابعاد مختلف مطالبه مهریه پس از انواع طلاق می پردازد تا تمامی ابهامات رایج در این خصوص برطرف گردد.

مبانی قانونی مهریه و استقلال حق مطالبه آن

مهریه، که گاه با عنوان صداق نیز شناخته می شود، مبلغ یا مالی است که به موجب عقد نکاح، بر ذمه مرد قرار گرفته و به مالکیت زن درمی آید. این حق مالی، نه یک هدیه صرف، بلکه یک تعهد حقوقی و شرعی است که مبنای حمایت از زن در زندگی مشترک و پس از آن را فراهم می آورد.

تعریف مهریه و انواع آن

مهریه در نظام حقوقی ایران به دو شکل اصلی تقسیم می شود که در سند ازدواج درج می گردد:

• مهریه عندالمطالبه: این نوع مهریه رایج ترین شکل آن است و به این معناست که زن هر زمان که بخواهد، می تواند آن را از مرد مطالبه کند. پرداخت آن منوط به هیچ شرطی نیست و مرد مکلف به تأدیه آن است. در صورت عدم پرداخت، زن می تواند از طریق قانونی اقدام به وصول آن نماید.
• مهریه عندالاستطاعه: در این حالت، مطالبه مهریه منوط به توانایی مالی مرد است. به این معنا که زن تنها زمانی می تواند مهریه را مطالبه کند که ثابت شود مرد توانایی پرداخت آن را دارد. اثبات توانایی مالی مرد بر عهده زن است. این نوع مهریه کمتر رایج بوده و معمولاً در شرایط خاص مورد توافق قرار می گیرد.

مهریه به محض وقوع عقد، بدون نیاز به وقوع نزدیکی یا شرط دیگری، به مالکیت زن در می آید. این بدان معناست که حتی اگر پس از عقد، رابطه زناشویی برقرار نشود و طلاق صورت گیرد، زن مالک مهریه خواهد بود، هرچند ممکن است میزان آن در شرایط خاصی (مانند طلاق قبل از نزدیکی) تغییر کند. استقلال حق مطالبه مهریه بدین معناست که این حق، ارتباطی با سایر حقوق مالی زن مانند نفقه، اجرت المثل ایام زوجیت یا نصف اموال ندارد و زن می تواند همزمان یا به صورت جداگانه برای هر یک از این حقوق اقدام کند. وقوع طلاق نیز به هیچ وجه این حق را به طور کلی ساقط نمی کند، مگر در موارد بسیار معدودی که ذیلاً به آن ها اشاره خواهد شد.

رفع ابهام کلیدی و حیاتی: آیا برای مطالبه مهریه بعد از طلاق محدودیت زمانی وجود دارد؟

یکی از شایع ترین باورهای غلط در میان مردم، وجود محدودیت زمانی برای مطالبه مهریه پس از طلاق است. برخی گمان می کنند که پس از گذشت یک دوره زمانی مشخص (مثلاً ۱۰ یا ۲۰ سال)، حق مطالبه مهریه از بین می رود. این باور کاملاً اشتباه است و هیچ گونه وجاهت قانونی ندارد.

مطابق با قوانین مدنی و رویه قضایی جاری در ایران، برای مطالبه اصل مهریه پس از طلاق، هیچ گونه محدودیت زمانی پیش بینی نشده است.

حق مهریه یک دین ممتاز محسوب می شود و مانند سایر دیون، تا زمانی که به طور کامل پرداخت نشود، یا به طور قانونی (مانند ابراء یا اسقاط) ساقط نگردد، قابلیت مطالبه را دارد. بنابراین، چه طلاق همین دیروز اتفاق افتاده باشد و چه ده سال یا بیست سال قبل، زن همچنان می تواند برای مطالبه مهریه خود اقدام کند. این موضوع در محاکم قضایی به صراحت پذیرفته شده و رویه واحدی در این خصوص وجود دارد. لذا، زنان نباید تحت تأثیر اطلاعات نادرست، از مطالبه حق قانونی و مسلم خود غفلت ورزند. تفاوت این موضوع با محدودیت های زمانی در دعاوی کیفری یا برخی دعاوی دیگر، حائز اهمیت است و نباید خلط مبحث شود.

شرایط عمومی و اساسی برای مطالبه مهریه پس از طلاق

هرچند حق مهریه اصالتاً به زن تعلق دارد و طلاق آن را ساقط نمی کند، اما برای مطالبه عملی آن پس از طلاق، رعایت برخی شرایط اساسی ضروری است. این شرایط، در واقع موانعی هستند که در صورت وجود، امکان مطالبه مهریه را از بین می برند.

عدم دریافت قبلی مهریه

واضح است که اگر مهریه به طور کامل و قطعی توسط زن دریافت شده باشد، دیگر امکان مطالبه مجدد آن وجود نخواهد داشت. این دریافت می تواند به صورت نقدی، انتقال مال، یا هر روش دیگری که توافق شده و به طور کامل صورت گرفته باشد، باشد. اثبات دریافت مهریه بر عهده مرد است و معمولاً با ارائه رسید، سند انتقال، یا شهادت شهود صورت می گیرد. در صورتی که بخشی از مهریه دریافت شده باشد، زن تنها می تواند برای مطالبه باقی مانده آن اقدام کند.

عدم ابراء مهریه

ابراء یکی از مهم ترین مواردی است که حق مطالبه مهریه را به طور کامل ساقط می کند. ابراء به معنای بخشش قطعی دین از سوی طلبکار (زن) به بدهکار (مرد) است. در صورت ابراء مهریه، زن حق رجوع نخواهد داشت و به هیچ وجه نمی تواند مجدداً مهریه را مطالبه کند.

• تعریف ابراء: ابراء در حقوق به معنای ساقط کردن دین است. یعنی زن با اراده و قصد خود، ذمه مرد را از پرداخت مهریه بری می کند. این عمل یک ایقاع (عمل حقوقی یک طرفه) است و نیاز به قبول مرد ندارد، اما باید به طور صریح و قاطع از سوی زن باشد.
• اهمیت فرم و ماهیت ابراء: ابراء مهریه معمولاً به صورت کتبی و در قالب یک سند رسمی (مانند اقرارنامه محضری) انجام می شود. ابراء شفاهی نیز معتبر است، اما اثبات آن در مراجع قضایی دشوارتر خواهد بود. در صورت ابراء، زن دیگر مالک مهریه نیست و حتی اگر طلاق از نوعی باشد که امکان رجوع از بذل در آن وجود دارد (مانند طلاق خلع)، در صورت ابراء، زن حق رجوع نخواهد داشت. لازم به ذکر است که ابراء باید با قصد و رضایت کامل زن صورت گرفته باشد و در صورت اثبات اکراه یا اجبار، ابراء باطل خواهد بود.

وضعیت بذل یا هبه مهریه

بذل و هبه مهریه با ابراء تفاوت های اساسی دارد که در امکان رجوع از آن ها مؤثر است.

• توضیح تفاوت بذل و هبه با ابراء:
  • هبه: به معنای بخشیدن مال است. اگر مهریه به صورت عینی (مثلاً سکه یا ملک) باشد و زن آن را به مرد هبه کند، زن تا زمانی که مال موجود باشد، می تواند از هبه رجوع کند. اما اگر هبه از نوع معوض (در قبال دریافت چیزی) باشد یا مال هبه شده به مصرف رسیده یا تلف شده باشد، امکان رجوع وجود ندارد.
  • بذل: در زمینه مهریه، بذل اغلب به معنای صرف نظر کردن از مهریه در ازای موافقت مرد با طلاق است، به خصوص در طلاق خلع و مبارات. بذل، در واقع نوعی مصالحه است که زن مالی را (که معمولاً مهریه یا بخشی از آن است) به مرد می بخشد تا مرد حاضر به طلاق شود.
• شرایط رجوع از بذل مهریه (به خصوص در طلاق خلع و مبارات) در مدت عده: در طلاق های خلع و مبارات، اگر زن در ازای طلاق مالی را (که به آن فدیه گفته می شود و می تواند تمام یا بخشی از مهریه باشد) به مرد ببخشد، این طلاق مادامی که زن در مدت عده است، بائن غیرقابل رجوع نیست. به عبارت دیگر، زن در مدت عده حق دارد از این بذل رجوع کند. اگر زن از بذل خود رجوع کند، طلاق از بائن به رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به همسر خود را پیدا می کند. این نکته برای زنانی که در این نوع طلاق مهریه خود را بذل کرده اند، از اهمیت بالایی برخوردار است.
• اهمیت کتبی یا شفاهی بودن بذل و هبه: همانند ابراء، بذل و هبه نیز می توانند به صورت شفاهی یا کتبی باشند. اما برای جلوگیری از هرگونه اختلاف و دشواری در اثبات، توصیه می شود که هرگونه توافق درباره مهریه (چه ابراء، چه بذل، چه هبه و چه مصالحه) به صورت کتبی و حتی الامکان در دفاتر اسناد رسمی ثبت و مستندسازی شود. این کار اعتبار حقوقی توافق را افزایش داده و از بروز مشکلات بعدی جلوگیری می کند.

مهریه پس از انواع مختلف طلاق (تحلیل موردی)

امکان مطالبه مهریه پس از طلاق، تا حد زیادی به نوع طلاق و شرایط پیرامون آن بستگی دارد. در ادامه به بررسی دقیق هر یک از انواع طلاق و تأثیر آن بر حق مهریه می پردازیم.

۳.۱. مهریه بعد از طلاق توافقی

طلاق توافقی، همان طور که از نامش پیداست، بر مبنای توافق کامل زوجین درباره تمامی حقوق مالی و غیرمالی پس از طلاق استوار است. در این نوع طلاق، شرایط مربوط به مهریه نیز جزء این توافقات قرار می گیرد.

• سناریوهای رایج در طلاق توافقی:
  • بذل کامل: زن تمام مهریه خود را در ازای موافقت مرد با طلاق، می بخشد.
  • بذل بخشی از مهریه: زن تنها قسمتی از مهریه خود را می بخشد و باقی مانده آن را مطالبه می کند.
  • عدم بذل: زن مهریه خود را نبخشیده و مرد متعهد به پرداخت کامل آن می شود.
• حقوق زن در صورت عدم بذل مهریه: اگر در توافقنامه طلاق، زن از مهریه خود صرف نظر نکرده باشد، مرد موظف به پرداخت آن است و زن می تواند از طریق قانونی برای مطالبه آن اقدام کند.
• شرایط رجوع از بذل (در صورت ماهیت خلع/مبارات در طلاق توافقی و در مدت عده): بسیاری از طلاق های توافقی که در آن ها زن مهریه یا بخشی از آن را می بخشد، ماهیت خلع یا مبارات پیدا می کنند. در این موارد، اگر زن در مدت عده طلاق، از بذل خود رجوع کند، طلاق از بائن به رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به زن را خواهد داشت. این رجوع باید صریح و قاطع باشد و در مدت عده صورت گیرد.
• نکات مهم در تنظیم توافقنامه طلاق: بسیار حیاتی است که تمامی جزئیات مربوط به مهریه (بذل، عدم بذل، نحوه پرداخت) به صورت شفاف و دقیق در توافقنامه طلاق قید شود تا از بروز اختلافات آتی جلوگیری گردد.

۳.۲. مهریه بعد از طلاق خلع و مبارات

طلاق خلع و مبارات انواعی از طلاق بائن هستند که در آن ها زن به دلیل کراهت از شوهر، مالی را (فدیه) به او می بخشد تا مرد راضی به طلاق شود.

• تعریف طلاق خلع و مبارات و نقش فدیه:
  • طلاق خلع: زمانی اتفاق می افتد که زن از شوهرش کراهت دارد و در قبال مالی که به او می بخشد (فدیه)، طلاق می گیرد.
  • طلاق مبارات: کراهت از هر دو طرف است و فدیه باید کمتر از مهریه باشد.
• شرایط دقیق رجوع زن از فدیه در مدت عده و آثار آن بر طلاق: در طلاق خلع و مبارات، زن در مدت عده می تواند از فدیه ای که به مرد بخشیده است، رجوع کند. در این صورت، طلاق از بائن به رجعی تبدیل شده و مرد نیز حق رجوع به زن را پیدا می کند. این رجوع باعث می شود که مهریه (یا فدیه) دوباره قابل مطالبه شود.
• استثنائات: زن یائسه یا غیرمدخوله و عدم امکان رجوع به بذل: بر اساس ماده ۱۱۵۵ قانون مدنی، زن یائسه و زنی که بین او و شوهر نزدیکی واقع نشده است، عده طلاق ندارند. بنابراین، در طلاق خلع یا مباراتی که این زنان از مهریه خود بذل کرده اند، امکان رجوع از بذل در مدت عده برای آن ها وجود ندارد، زیرا اصلاً عدّه ای برای آن ها مطرح نیست.

۳.۳. مهریه بعد از طلاق رجعی

طلاق رجعی، نوعی از طلاق است که در مدت عده، مرد حق رجوع به زن را دارد و با رجوع، عقد نکاح به حالت اول بازمی گردد.

• ویژگی های طلاق رجعی: مهم ترین ویژگی این طلاق، حق رجوع مرد در مدت عده است که بدون نیاز به عقد جدید، رابطه زوجیت را احیا می کند.
• حقوق مالی زن (از جمله مهریه، نفقه و…) در طول عده رجعیه: در طول مدت عده رجعیه، زن همچنان در حکم زوجه است و علاوه بر حق مهریه، از حق نفقه نیز برخوردار است. بنابراین، زن می تواند در این مدت برای مطالبه مهریه و نفقه خود اقدام کند.
• امکان مطالبه مهریه حتی پس از اتمام عده رجعیه: اگرچه مرد در مدت عده حق رجوع دارد و زن در این مدت از نفقه برخوردار است، اما حق مطالبه مهریه برای زن، حتی پس از اتمام عده رجعیه و بائن شدن طلاق نیز، به قوت خود باقی است، مگر اینکه مهریه قبلاً به طور کامل دریافت شده یا ابراء شده باشد.

۳.۴. مهریه بعد از طلاق بائن

طلاق بائن، طلاقی است که در آن، مرد حق رجوع به زن در مدت عده را ندارد.

• تعریف انواع طلاق بائن:
  • طلاق قبل از نزدیکی.
  • طلاق زن یائسه.
  • طلاق خلع و مبارات که زن از بذل خود رجوع نکرده باشد یا مدت عده آن منقضی شده باشد.
  • سومین طلاق که بعد از سه وصلت متوالی واقع شود.
• توضیح اینکه اصل حق مهریه در طلاق بائن نیز محفوظ است: حتی در طلاق بائن نیز، اصل حق مهریه زن محفوظ است و می تواند برای مطالبه آن اقدام کند. تنها تفاوت در این است که مرد حق رجوع ندارد و زن نیز پس از پایان عده (اگر عده داشته باشد) می تواند با شخص دیگری ازدواج کند.
• وضعیت مهریه زن باکره: اگر طلاق قبل از وقوع نزدیکی (غیرمدخوله) صورت گیرد، زن باکره مستحق دریافت نصف مهریه خواهد بود، حتی اگر مهریه عندالمطالبه باشد. این حکم قانونی، یک استثنا در مورد میزان مهریه است.

۳.۵. مهریه بعد از طلاق غیابی

طلاق غیابی زمانی رخ می دهد که یکی از زوجین (معمولاً مرد) در جریان دادرسی حضور نداشته و حکم طلاق بدون حضور او صادر شود.

• تأثیر غیابی بودن طلاق بر حق مطالبه مهریه: غیابی بودن طلاق هیچ تأثیری بر اصل حق مطالبه مهریه زن ندارد. حق مهریه یک حق مالی است که فارغ از حضور یا عدم حضور زوج در دادگاه طلاق، همچنان برای زن پابرجاست.
• روند مطالبه مهریه در شرایطی که مرد غایب است: در صورت غایب بودن مرد، زن می تواند برای مطالبه مهریه خود از طریق همان مراجع قانونی (ثبت یا دادگاه) اقدام کند. ابلاغ اجراییه یا دادخواست در این موارد از طریق انتشار آگهی در روزنامه های کثیرالانتشار یا طرق دیگر قانونی صورت می گیرد. ممکن است روند رسیدگی و وصول مهریه در این شرایط طولانی تر و پیچیده تر باشد، اما حق مطالبه مهریه از بین نمی رود.

در چه صورت امکان مطالبه مهریه پس از طلاق وجود ندارد؟

همان طور که پیش تر اشاره شد، حق مطالبه مهریه پس از طلاق در اکثر موارد محفوظ است. با این حال، استثنائات و شرایط خاصی وجود دارد که در آن ها، زن دیگر نمی تواند برای دریافت مهریه خود اقدام کند. آگاهی از این موارد برای جلوگیری از طرح دعوای بی نتیجه و آگاهی کامل از وضعیت حقوقی ضروری است.

1. ابراء ذمه قطعی و کتبی مرد توسط زن: همان گونه که در بخش های قبلی توضیح داده شد، اگر زن با قصد و اراده کامل، ذمه مرد را از پرداخت مهریه به طور قطعی ابراء کرده باشد، این ابراء غیرقابل رجوع است و زن دیگر نمی تواند برای مطالبه آن اقدام کند. ابراء شفاهی نیز معتبر است، اما اثبات آن در مراجع قضایی دشوارتر است.
2. دریافت کامل و قطعی مهریه پیش از طلاق: بدیهی است اگر زن مهریه خود را به طور کامل قبل از طلاق دریافت کرده باشد (اعم از نقدی، مال عینی، یا تهاتر با دیون دیگر)، دیگر حق مطالبه مجدد آن را نخواهد داشت. ارائه اسناد و مدارک پرداخت یا اقرار زن به دریافت مهریه، از جمله دلایل اثبات این موضوع است.
3. بذل مهریه در طلاق خلع یا مبارات و عدم رجوع از آن در مدت عده: در طلاق خلع یا مبارات که زن در ازای دریافت طلاق، مالی را به مرد می بخشد، اگر زن در مدت عده از این بذل رجوع نکند، طلاق بائن شده و زن دیگر حق مطالبه مالی که بذل کرده است را نخواهد داشت. البته در این حالت، طلاق به قوت خود باقی است. اما همان طور که بیان شد، زن یائسه یا غیرمدخوله که عده ندارند، اساساً حق رجوع به بذل را ندارند.
4. فوت زن: در صورت فوت زن قبل از دریافت مهریه، حق مهریه از بین نمی رود، بلکه به ورثه او منتقل می شود. ورثه زن می توانند برای مطالبه مهریه از طریق قانونی اقدام کنند. مگر اینکه زن در زمان حیات خود، مهریه را ابراء یا به نحو دیگری ساقط کرده باشد.
5. عفو یا بخشش مهریه با توافقنامه رسمی و محضری که شرایط رجوع ندارد: هرگونه بخشش، مصالحه یا توافقی که به موجب آن زن به طور قطعی و رسمی از مهریه خود صرف نظر کرده و در این توافقنامه صراحتاً حق رجوع از او سلب شده باشد، مانع مطالبه مهریه خواهد بود.

آگاهی از تفاوت های ظریف بین ابراء، بذل و هبه مهریه برای حفظ حقوق قانونی زنان بسیار حیاتی است، چرا که پیامدهای حقوقی متفاوتی در پی دارند.

مدارک لازم و مراحل قانونی مطالبه مهریه بعد از طلاق

مطالبه مهریه پس از طلاق، مستلزم طی کردن مراحل قانونی مشخص و ارائه مدارک لازم است. شناخت این روند و تهیه مدارک مورد نیاز، می تواند به تسریع فرآیند کمک کند.

۵.۱. مدارک مورد نیاز

برای آغاز فرآیند مطالبه مهریه، زن باید مدارک زیر را آماده کند:

• شناسنامه و کارت ملی زن: برای احراز هویت خواهان (زن).
• اصل سند ازدواج (عقدنامه): این سند مهم ترین مدرک برای اثبات عقد نکاح و وجود مهریه است.
• اصل سند طلاق (طلاق نامه): برای اثبات وقوع طلاق و وضعیت کنونی زن.
• مدارک شناسایی و اطلاعات مربوط به مرد (در صورت دسترسی): شامل شناسنامه، کارت ملی، کد ملی و آدرس محل سکونت مرد.
• معرفی اموال و دارایی های مرد (در صورت اطلاع): در صورت آگاهی زن از اموال منقول (مانند خودرو، حساب بانکی) و غیرمنقول (مانند ملک) مرد، می تواند این اطلاعات را در زمان مطالبه مهریه ارائه دهد تا فرآیند توقیف اموال تسهیل شود.

۵.۲. مراجع قانونی و نحوه اقدام

مطالبه مهریه از دو طریق اصلی امکان پذیر است:

الف) مطالبه مهریه از طریق اجرائیه اداره ثبت اسناد و املاک

این روش به دلیل سند رسمی بودن عقدنامه، معمولاً اولویت دارد و سریع تر از طریق دادگاه به نتیجه می رسد، به خصوص اگر مرد اموال ثبتی مشخصی داشته باشد.

1. مراجعه به دفترخانه ثبت ازدواج: زن یا وکیل قانونی او باید به دفترخانه ای که عقد ازدواج در آن ثبت شده است، مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه مهریه را ارائه دهد.
2. روند صدور اجرائیه، ابلاغ به مرد و توقیف اموال: دفترخانه پس از بررسی مدارک، برگ اجرائیه را صادر و آن را برای اجرا به اداره ثبت اسناد و املاک محل اقامت مرد ارسال می کند. اداره ثبت، اجرائیه را به مرد ابلاغ کرده و به او فرصت می دهد تا مهریه را پرداخت کند. در صورت عدم پرداخت در مهلت قانونی، زن می تواند با معرفی اموال منقول و غیرمنقول مرد (مانند ملک، حساب بانکی، خودرو، سهام)، درخواست توقیف آن ها را از اداره ثبت نماید. پس از توقیف، اموال به مزایده گذاشته شده و مهریه از محل فروش آن ها پرداخت می شود.
3. مزایا و محدودیت ها:
   • مزایا: سرعت بالاتر، عدم نیاز به تشکیل پرونده قضایی اولیه، هزینه کمتر در مراحل ابتدایی، امکان توقیف اموال ثبتی.
   • محدودیت ها: این روش تنها برای مهریه هایی که در سند رسمی ازدواج قید شده اند کاربرد دارد و در صورت عدم وجود اموال ثبتی یا فرار از دین مرد، ممکن است کافی نباشد و نیاز به مراجعه به دادگاه باشد.

ب) مطالبه مهریه از طریق دادگاه خانواده

این روش، راهکار جامع تری برای مطالبه مهریه است و در مواردی که روش ثبتی کافی نباشد یا زن از ابتدا تمایل به مراجعه به دادگاه داشته باشد، مورد استفاده قرار می گیرد.

1. زمان مناسب برای مراجعه به دادگاه: زمانی که مرد هیچ گونه مال ثبتی مشخصی ندارد که از طریق ثبت بتوان آن را توقیف کرد، یا زمانی که زن قصد دارد علاوه بر توقیف اموال، برای تقسیط مهریه یا توقیف حقوق و مستمری مرد نیز اقدام کند، مراجعه به دادگاه خانواده مناسب است. همچنین اگر مهریه عندالاستطاعه باشد، اثبات استطاعت مرد از طریق دادگاه ممکن است.
2. مراحل تنظیم و ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: زن باید ابتدا با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست مطالبه مهریه را تنظیم و ثبت کند. در این دادخواست، مشخصات طرفین، میزان مهریه و دلایل مطالبه آن باید به طور دقیق قید شود.
3. روند رسیدگی در دادگاه: پس از ثبت دادخواست، پرونده به شعبه دادگاه خانواده ارجاع شده و جلسات رسیدگی تشکیل می شود. طرفین می توانند دفاعیات خود را مطرح کنند. دادگاه پس از بررسی دلایل و مدارک، حکم به پرداخت مهریه صادر می کند.
4. مسئله اعسار مرد و نحوه تقسیط مهریه: در صورتی که مرد توانایی پرداخت یکجای مهریه را نداشته باشد، می تواند درخواست اعسار (عدم تمکن مالی) را به دادگاه ارائه دهد. دادگاه پس از بررسی، در صورت احراز اعسار، حکم به تقسیط مهریه صادر می کند. در این حالت، مرد باید مهریه را به صورت اقساط ماهانه پرداخت کند و معمولاً پیش پرداختی نیز در نظر گرفته می شود. زن می تواند با معرفی حقوق، مستمری یا مزایای مرد، درخواست توقیف قسمتی از آن را برای پرداخت اقساط مهریه داشته باشد.
5. لزوم مشاوره با وکیل متخصص: پیچیدگی های قانونی و رویه های قضایی در دعاوی مهریه، لزوم مشاوره و استفاده از وکیل متخصص خانواده یا مهریه را دوچندان می کند. وکیل می تواند بهترین مسیر را برای مطالبه مهریه انتخاب کرده و حقوق موکل خود را به نحو احسن پیگیری نماید.

نکات مهم و توصیه های حقوقی تکمیلی

برای احقاق کامل حقوق مربوط به مهریه و جلوگیری از مشکلات احتمالی، توجه به برخی نکات حقوقی و راهبردی بسیار ضروری است.

نقش وکیل متخصص

پرونده های مهریه، به ویژه پس از طلاق، می توانند دارای پیچیدگی های حقوقی فراوانی باشند. از تعیین نوع طلاق و تأثیر آن بر مهریه تا مسائل مربوط به اثبات بذل یا ابراء، و همچنین فرآیندهای توقیف اموال و اعسار، هر مرحله نیاز به دانش و تجربه حقوقی دقیق دارد. یک وکیل متخصص خانواده یا مهریه می تواند:

• بهترین استراتژی را برای مطالبه مهریه بر اساس شرایط خاص شما انتخاب کند.
• مدارک لازم را به درستی تهیه و تنظیم نماید.
• در تمامی مراحل اداری و قضایی (از جمله ثبت، دادگاه و اجرای احکام) شما را همراهی و نمایندگی کند.
• در صورت نیاز، برای توقیف اموال مرد یا دفاع در برابر درخواست اعسار او، اقدامات لازم را انجام دهد.
• از تضییع حقوق شما به دلیل ناآگاهی جلوگیری کند.

مستندسازی توافقات

هرگونه توافق یا اقدامی که مربوط به مهریه می شود، اعم از بذل، ابراء، هبه، مصالحه یا حتی نحوه تقسیط و پرداخت، باید به صورت کتبی و حتی الامکان در قالب اسناد رسمی (مانند اقرارنامه محضری) ثبت شود.

توافقات شفاهی، هرچند ممکن است در برخی موارد معتبر باشند، اما اثبات آن ها در زمان بروز اختلاف بسیار دشوار و زمان بر خواهد بود.

این مستندسازی، از بروز ابهامات، سوءتفاهم ها و اختلافات آتی به شکل چشمگیری جلوگیری می کند و اعتبار حقوقی توافق را تضمین می نماید.

حق حبس مهریه

حق حبس مهریه، حقی است که قانون مدنی برای زن پیش بینی کرده است. بر اساس این حق، زن می تواند تا زمانی که مهریه به طور کامل به او پرداخت نشده است، از تمکین خاص (نزدیکی) خودداری کند. این حق تنها در صورتی قابل اعمال است که زن قبل از مطالبه مهریه، اقدام به تمکین نکرده باشد. اگر زن قبل از مطالبه مهریه، تمکین کرده باشد، حق حبس او ساقط می شود. این حق، تنها مربوط به دوران قبل از طلاق و زندگی مشترک است و پس از طلاق، موضوعیت خود را از دست می دهد.

تفاوت مهریه با نفقه، اجرت المثل و سایر حقوق مالی زن

مهریه یکی از حقوق مالی زن است، اما تفاوت های اساسی با سایر حقوق مالی او دارد:

• نفقه: نفقه، هزینه های زندگی زن شامل خوراک، پوشاک، مسکن و درمان است که مرد در طول زندگی مشترک و در برخی موارد (مانند عده رجعیه) موظف به پرداخت آن است. نفقه با مهریه متفاوت است و زمان تعلق و شرایط مطالبه آن نیز فرق می کند.
• اجرت المثل ایام زوجیت: این حق، پاداشی است که زن در ازای کارهایی که شرعاً بر عهده او نبوده ولی به دستور شوهر و با قصد عدم تبرع انجام داده است، پس از طلاق دریافت می کند. این حق نیز با مهریه متفاوت است.
• نصف اموال مرد (در طلاق از سوی زوج): در صورتی که طلاق به درخواست مرد نباشد یا ناشی از تخلف زن از وظایف زناشویی یا سوءرفتار او نباشد و به شرطی که در عقدنامه شرط نصف دارایی امضا شده باشد، زن می تواند نیمی از اموالی که مرد در طول زندگی مشترک کسب کرده است را مطالبه کند. این حق نیز از مهریه کاملاً متمایز است.

جلوگیری از فریب و سوءاستفاده در زمان بخشش مهریه

متأسفانه، در برخی موارد، مردان با وعده های دروغین یا تحت فشار قرار دادن زن، سعی در فریب او برای بخشش مهریه می کنند. زنان باید هوشیار باشند و هرگز تحت تأثیر فشار روانی یا وعده های غیرواقعی، حق مسلم مهریه خود را بدون آگاهی کامل از پیامدهای حقوقی آن، نبخشند. مشاوره با وکیل مستقل و آگاه، قبل از هرگونه تصمیم گیری درباره مهریه، امری حیاتی است.

نتیجه گیری

در نهایت، می توان با قاطعیت اظهار داشت که حق مطالبه مهریه پس از وقوع طلاق در نظام حقوقی ایران به قوت خود باقی است و طلاق به تنهایی، این حق مالی مهم را از زن سلب نمی کند. باورهای غلط رایج در خصوص محدودیت زمانی برای مطالبه مهریه، فاقد وجاهت قانونی است و زنان می توانند در هر زمان پس از طلاق برای احقاق این حق اقدام نمایند.

تنها در موارد خاص و مشخص قانونی مانند ابراء قطعی و با اراده کامل زن، دریافت کامل مهریه پیش از طلاق، یا بذل مهریه در طلاق های خلع و مبارات بدون رجوع در مدت عده (و در مورد زنان یائسه یا غیرمدخوله)، امکان مطالبه مهریه وجود نخواهد داشت. آگاهی از این جزئیات، تفاوت های انواع طلاق، و روش های قانونی مطالبه مهریه (از طریق ثبت اسناد و املاک یا دادگاه خانواده)، برای تمامی افراد درگیر در مسائل خانوادگی حیاتی است.

برای اطمینان از حفظ حقوق خود و طی کردن صحیح مراحل قانونی، مشاوره با وکلای متخصص و با تجربه در زمینه حقوق خانواده و مهریه اکیداً توصیه می شود. یک وکیل متبحر می تواند راهنمای شما در پیچ و خم های قانونی باشد و به شما کمک کند تا با آگاهی کامل و بدون تضییع حقوق، به نتیجه مطلوب دست یابید.