پس گرفتن ملک از همسر

پس گرفتن ملکی که به نام همسر منتقل شده، فرآیندی پیچیده و وابسته به نوع انتقال ملک است. این امکان تنها در شرایط حقوقی خاصی مانند هبه با حق رجوع، یا وجود شروط فسخ در قراردادهای دیگر، میسر می شود. ماهیت انتقال (هبه، صلح، بیع، مهریه) تعیین کننده اصلی قابلیت بازپس گیری است و عدم آگاهی از این تفاوت ها می تواند چالش های جدی ایجاد کند. برای اتخاذ تصمیم درست، شناخت دقیق تفاوت های قانونی و مشورت با وکیل متخصص ضروری است.

اختلافات خانوادگی، جدایی و طلاق، یا حتی پشیمانی از یک تصمیم مالی، می تواند افراد را با چالش های حقوقی پیچیده ای در زمینه اموال مشترک یا منتقل شده به همسر مواجه سازد. یکی از این مسائل مهم، امکان بازپس گیری اموالی مانند ملک است که پیش تر به نام همسر ثبت شده است. این موضوع به دلیل ماهیت قراردادهای مختلف انتقال مالکیت و جزئیات حقوقی هر یک، دارای ابعاد گوناگونی است که نیازمند بررسی دقیق است. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و تخصصی، به تحلیل انواع انتقال ملک به همسر و شرایط قانونی بازپس گیری آن ها می پردازد تا مخاطبان با درک صحیح از حقوق خود، تصمیمات آگاهانه ای اتخاذ کنند.

انواع انتقال ملک به همسر و قابلیت برگشت آن ها

قابلیت بازپس گیری ملک از همسر، ارتباط مستقیمی با نحوه و ماهیت حقوقی انتقال آن دارد. هر نوع انتقال، اعم از هبه، صلح، بیع یا به عنوان مهریه، دارای قواعد و مقررات خاص خود است که در امکان رجوع و بازپس گیری تأثیرگذار است. درک صحیح این تفاوت ها گام نخست در بررسی امکان استرداد ملک خواهد بود.

انتقال از طریق هبه (بخشش)

هبه به معنای بخشش یک مال به دیگری به صورت رایگان و بلاعوض است. در قانون مدنی ایران (مواد ۷۹۵ الی ۸۰۷)، هبه عقدی جایز است، به این معنی که واهب (اهداکننده) می تواند تحت شرایطی از هبه خود رجوع کند و مال مورد هبه را پس بگیرد. با این حال، رجوع از هبه همیشه ممکن نیست و مستلزم وجود شرایط خاصی است.

شرایط رجوع از هبه

• بقا و موجود بودن عین موهوبه: مهم ترین شرط برای رجوع از هبه، این است که ملک اهدایی (عین موهوبه) همچنان به همان شکل اولیه و در مالکیت متهب (همسر گیرنده) موجود باشد. اگر ملک تخریب شده، به طور اساسی تغییر یافته یا به شخص دیگری منتقل شده باشد، رجوع از هبه امکان پذیر نخواهد بود. به عنوان مثال، اگر همسر ملک را به فروش رسانده یا آن را به دیگری منتقل کرده باشد، واهب دیگر نمی تواند از هبه خود رجوع کند.
• عدم تصرف ناقل و تغییر اساسی در ملک توسط متهب: اگر متهب تصرفات عمده ای در ملک انجام داده باشد که منجر به تغییر ماهیت یا ارزش اساسی آن شود (مانند تخریب و بازسازی کلی)، امکان رجوع محدود می شود.
• عدم خروج ملک از مالکیت متهب: چنانچه همسر گیرنده ملک را به شخص ثالثی فروخته، صلح کرده یا به هر نحو دیگری از مالکیت خود خارج کرده باشد، حق رجوع واهب ساقط می شود.

موارد عدم امکان رجوع از هبه

قانونگذار در برخی موارد، حق رجوع واهب را محدود کرده یا به طور کامل سلب نموده است:

• هبه به خویشاوندان نسبی: رجوع از هبه در مورد خویشاوندان نسبی (مانند پدر به فرزند یا بالعکس) امکان پذیر نیست. البته در مورد هبه به همسر، این محدودیت وجود ندارد و اصولاً قابل رجوع است.
• فوت هر یک از واهب یا متهب: با فوت واهب (هدیه دهنده) یا متهب (هدیه گیرنده)، حق رجوع از هبه ساقط می شود و ورثه نمی توانند از طرف متوفی رجوع کنند.
• هبه معوض: اگر هبه به صورت معوض باشد، یعنی در ازای دریافت چیزی صورت گرفته باشد و عوض نیز دریافت شده باشد، رجوع از هبه امکان پذیر نیست. برای مثال، اگر مرد خانه ای را به همسرش هبه کند و در مقابل همسر نیز خودروی خود را به او ببخشد، با دریافت عوض، هبه غیرقابل رجوع می شود.
• هبه برای رضای خدا یا صدقه: اگر هبه به قصد قربت و رضای الهی (مانند صدقه) انجام شده باشد، قابل رجوع نیست.

انتقال از طریق صلح

صلح، عقدی لازم است که بر اساس آن طرفین می توانند اختلافات موجود یا احتمالی خود را خاتمه دهند یا مالی را به یکدیگر منتقل کنند. برخلاف هبه، اصل بر لزوم و عدم قابلیت فسخ عقد صلح است، مگر در شرایط خاصی که توسط طرفین توافق شده باشد.

قابلیت فسخ صلح

• اصل بر عدم قابلیت فسخ: در ماده ۷۶۰ قانون مدنی آمده است که صلح عقد لازم است و لذا صلح متصرف را نمی توان به هم زد، مگر به خیار فسخ یا اقاله. این بدان معناست که یک صلح نامه عادی یا رسمی، بدون وجود شرط خاص، به راحتی قابل فسخ نیست.
• شرط فسخ صریح: تنها راه قانونی برای فسخ صلح توسط یکی از طرفین، وجود شرط فسخ صریح و واضح در متن صلح نامه است. این شرط باید به طور دقیق شرایط و مهلت اعمال حق فسخ را مشخص کند. به عنوان مثال، می توان شرط کرد که مصالح (انتقال دهنده) حق فسخ این صلح را در صورت بروز طلاق یا عدم انجام فلان تعهد از سوی متصالح (گیرنده) ظرف مدت یک سال از تاریخ عقد دارد.
• اقاله (تفاسخ): اقاله به معنای توافق دو طرف برای برهم زدن قرارداد صلح است. اگر هر دو همسر بر فسخ صلح نامه و بازگرداندن ملک به مالک اولیه توافق کنند، می توانند با تنظیم یک سند جدید، صلح را اقاله کنند.

انتقال از طریق بیع (خرید و فروش)

انتقال ملک از طریق عقد بیع به این معناست که ملک در ازای دریافت ثمن (بها) به همسر منتقل شده است. ماهیت عقد بیع نیز مانند صلح، لازم است و پس گیری ملک صرفاً از طریق فسخ قرارداد بیع امکان پذیر است.

خیارات قانونی فسخ بیع

قانون مدنی برای فسخ عقد بیع، خیاراتی را پیش بینی کرده است که در صورت وجود شرایط آن، هر یک از طرفین می توانند معامله را فسخ کنند:

• خیار غبن: اگر یکی از طرفین در معامله، متحمل ضرر فاحش و غیرمتعارف شده باشد.
• خیار عیب: در صورت وجود عیبی در ملک که در زمان معامله از آن بی اطلاع بوده اند.
• خیار شرط: شرطی که طرفین برای فسخ معامله در مدت معین، در قرارداد گنجانده اند.
• خیار تدلیس: در صورتی که یکی از طرفین با فریب و حیله، طرف دیگر را به انجام معامله وادار کرده باشد.

اثبات وجود این خیارات در دادگاه نیازمند مدارک و شواهد کافی است و فرآیندی پیچیده دارد.

انتقال ملک به عنوان مهریه

مهریه یک حق مالی است که به موجب عقد نکاح برای زن ثابت می شود و مرد مکلف به پرداخت آن است. اگر مرد ملکی را به عنوان مهریه به همسر خود منتقل کرده باشد، این انتقال به دلیل ماهیت خاص مهریه، غیرقابل بازپس گیری است.

ملکی که به عنوان مهریه به زن منتقل شده است، به دلیل ماهیت حقوقی مهریه و تعهد قانونی زوج، اصولاً غیرقابل بازپس گیری است. این انتقال، یک تکلیف قانونی است و رجوع از آن مگر در موارد بسیار خاص حقوقی، ممکن نخواهد بود.

فقط در موارد بسیار نادر و استثنائی، مانند اثبات فریب در ازدواج (نه فریب در معامله ملک) آن هم تحت شرایط حقوقی خاص و پیچیده، ممکن است راهی برای ابطال انتقال مهریه وجود داشته باشد که البته اثبات آن بسیار دشوار است.

انتقال ملک با سند عادی یا دست نویس

در معاملات ملکی، اعتبار اسناد رسمی به مراتب بالاتر از اسناد عادی است. اگر انتقال ملک به همسر صرفاً با یک سند عادی (دست نویس یا قولنامه) انجام شده باشد، چالش های حقوقی در زمینه اثبات مالکیت و قابلیت برگشت آن افزایش می یابد.

• اعتبار سند عادی: سند عادی در دادگاه معتبر است، اما در صورت تعارض با اسناد رسمی یا ادعاهای دیگر، اثبات صحت و اعتبار آن دشوارتر خواهد بود.
• چالش های اثبات: در چنین مواردی، طرفین باید با ارائه شهادت شهود، اقرار، فیش های بانکی و سایر مستندات، قصد واقعی خود از انتقال و صحت سند عادی را اثبات کنند که می تواند زمان بر و پرهزینه باشد.

عوامل مؤثر در امکان بازپس گرفتن ملک از همسر

صرف نظر از نوع انتقال ملک، عوامل متعددی می توانند در امکان پذیری و موفقیت دعوای بازپس گیری ملک از همسر تأثیرگذار باشند. این عوامل عموماً به نیت طرفین در زمان انتقال، منشأ مالی ملک و شرایط خاص حاکم بر رابطه زوجین بازمی گردد.

نیت و قصد اصلی انتقال دهنده

قصد واقعی واهب یا انتقال دهنده در زمان بخشش یا انتقال ملک، نقش کلیدی ایفا می کند. آیا هدف صرفاً بخشش بلاعوض بوده یا اهداف دیگری مانند فرار از دین، حفظ اموال در شرایط خاص، یا حتی سرمایه گذاری مشترک مدنظر بوده است؟

اثبات نیت و قصد اصلی انتقال دهنده در زمان واگذاری ملک به همسر، سنگ بنای بسیاری از دعاوی بازپس گیری است. دادگاه ها در این موارد، به دنبال شواهدی هستند که ماهیت واقعی عمل حقوقی را روشن سازد.

اثبات نیت واقعی در دادگاه می تواند پیچیده باشد. شواهد می تواند شامل مکاتبات، پیام ها، شهادت شهود یا حتی رفتار طرفین قبل و بعد از انتقال باشد. برای مثال، اگر ملک برای فرار از پرداخت بدهی به همسر منتقل شده باشد و این موضوع اثبات شود، انتقال می تواند باطل اعلام شود.

اثبات آورده مالی هر یک از زوجین

در مواردی که اموال با مشارکت مالی هر دو زوج خریداری شده، اما سند به نام یکی از آن ها ثبت شده است، مسئله اثبات آورده مالی هر طرف اهمیت پیدا می کند. این موضوع به ویژه در زمان طلاق و تقسیم اموال مشترک مطرح می شود.

• نحوه اثبات مشارکت: برای اثبات مشارکت مالی، می توان از مستنداتی مانند فیش های بانکی، حواله های واریزی، قراردادهای وام مشترک، شهادت شهود مطلع، و حتی اقرار همسر استفاده کرد. اگر بتوان ثابت کرد که ملک با سرمایه هر دو خریداری شده و هدف صرفاً ثبت سند به نام یکی از آن ها بوده است، می توان سهم طرف دیگر را مطالبه کرد.

انتقال ملک تحت فشار، اکراه یا فریب

اگر انتقال ملک تحت شرایطی مانند فشار، اکراه (اجبار) یا فریب انجام شده باشد، قرارداد می تواند باطل یا قابل فسخ باشد. این شرایط به اراده آزاد طرفین در زمان عقد خدشه وارد می کند و از اصول اساسی صحت معاملات است.

• اکراه و فریب در معامله: اکراه به معنای اجبار غیرقانونی به انجام معامله است. فریب به معنای انجام اعمالی است که طرف مقابل را به اشتباه بیندازد و او را به معامله ای ترغیب کند که در حالت عادی انجام نمی داد. اثبات اکراه یا فریب در دادگاه مستلزم ارائه دلایل قوی و مستندات کافی است. تفاوت فریب در ازدواج و فریب در معامله مهم است؛ فریب در معامله مستقیماً به صحت انتقال ملک مربوط می شود.

وجود شروط ضمن عقد نکاح

شروط ضمن عقد نکاح، که در سند ازدواج ثبت می شوند، می توانند تأثیر قابل توجهی بر سرنوشت اموال و امکان بازپس گیری آن ها داشته باشند. این شروط معمولاً به تقسیم اموال یا حقوق مالی پس از طلاق مربوط می شوند.

• شروط مالی و ملکی: اگر در سند ازدواج شروطی مانند «تنصیف دارایی» (تقسیم اموالی که پس از ازدواج حاصل شده اند) یا انتقال بخشی از اموال به همسر در صورت طلاق به درخواست مرد، درج شده باشد، این شروط در روند بازپس گیری ملک تأثیرگذار خواهند بود. بررسی دقیق سند ازدواج برای شناسایی این شروط ضروری است.

مراحل قانونی و اقدامات لازم برای بازپس گرفتن ملک

پس گرفتن ملک از همسر یک فرآیند حقوقی پیچیده است که نیازمند طی کردن مراحل قانونی مشخصی است. هر گام باید با دقت و با رعایت اصول حقوقی برداشته شود تا شانس موفقیت در پرونده افزایش یابد.

جمع آوری مدارک و مستندات

اولین و شاید حیاتی ترین گام، جمع آوری دقیق و کامل تمامی مدارک مرتبط با ملک و نحوه انتقال آن است. این مدارک ستون فقرات پرونده حقوقی شما را تشکیل می دهند.

• مدارک اصلی: سند مالکیت ملک، هبه نامه، صلح نامه، مبایعه نامه یا هرگونه قرارداد رسمی یا عادی که نشان دهنده نحوه انتقال ملک به همسر باشد.
• مدارک تکمیلی: مدارکی که نیت اصلی از انتقال (مثلاً فیش های بانکی برای اثبات مشارکت مالی)، مکاتبات یا پیام های رد و بدل شده، شهادت شهود، و هرگونه مدرکی که اثبات کننده فشار، اکراه یا فریب در زمان انتقال باشد را نشان دهد. همچنین، صورت جلسات رسیدگی به اختلافات خانوادگی قبلی و یا توافقات مالی نیز می تواند مفید باشد.

مراجعه به وکیل متخصص

پیچیدگی های حقوقی پرونده های مربوط به بازپس گیری ملک از همسر، لزوم مشاوره و همراهی یک وکیل متخصص را اجتناب ناپذیر می سازد. وکیل با دانش و تجربه خود می تواند بهترین مسیر را به شما نشان دهد.

• اهمیت مشاوره حقوقی: قبل از هر اقدامی، مشاوره با وکیل متخصص حقوق خانواده و ملکی ضروری است. وکیل با بررسی تمامی مدارک و شرایط پرونده، امکان سنجی حقوقی انجام می دهد و شانس موفقیت را ارزیابی می کند. او می تواند بهترین نوع دادخواست و استراتژی حقوقی را تعیین کند.
• نقش وکیل: وکیل نه تنها در تنظیم صحیح دادخواست و پیگیری مراحل قضایی کمک می کند، بلکه با حضور در جلسات دادگاه، دفاع حقوقی قوی از موکل خود انجام داده و از تضییع حقوق وی جلوگیری می نماید.

تنظیم و ارائه دادخواست

دادخواست سند رسمی آغاز یک دعوای حقوقی است. تنظیم صحیح و دقیق دادخواست اهمیت بسزایی در پیشبرد پرونده دارد.

• نوع دادخواست: نوع دادخواست بستگی به ماهیت پرونده دارد. ممکن است دادخواست «فسخ هبه»، «ابطال سند رسمی»، «اعلام بطلان معامله»، «استرداد مال غیر منقول» یا حتی «خلع ید» باشد. انتخاب صحیح نوع دادخواست، اولین قدم برای رسیدن به هدف است.
• نکات مهم در نگارش دادخواست: دادخواست باید شامل مشخصات کامل خواهان و خوانده، نشانی دقیق، شرح خواسته به صورت واضح و مستند، دلایل و مستندات (از جمله کپی مدارک جمع آوری شده)، و درخواست از دادگاه باشد. عدم رعایت این نکات می تواند منجر به رد دادخواست یا طولانی شدن فرآیند رسیدگی شود.
• دادگاه صالح: عموماً، دادگاه صالح برای رسیدگی به دعاوی مربوط به ملک، دادگاه حقوقی محل وقوع ملک است.

فرآیند رسیدگی در دادگاه

پس از ارائه دادخواست، پرونده وارد فرآیند رسیدگی قضایی می شود که شامل مراحل مختلفی است.

• جلسات دادرسی: دادگاه جلسات متعددی را برای شنیدن اظهارات طرفین، بررسی مدارک و شواهد، و استماع شهادت شهود برگزار می کند.
• ارائه دلایل و مدارک: هر یک از طرفین باید دلایل و مدارک خود را به دادگاه ارائه دهند و از ادعاهای خود دفاع کنند.
• کارشناسی: در برخی موارد، دادگاه ممکن است نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری (مثلاً در مورد ارزش ملک، میزان تغییرات انجام شده یا بررسی اسناد) داشته باشد.
• مدت زمان رسیدگی: فرآیند رسیدگی به پرونده های ملکی و خانوادگی به دلیل پیچیدگی ها و مراحل متعدد، ممکن است زمان بر باشد و از چند ماه تا چند سال به طول انجامد.

اجرای حکم

پس از صدور حکم قطعی به نفع خواهان، مرحله اجرای حکم آغاز می شود. اجرای حکم نیز دارای تشریفات قانونی خاص خود است.

• صدور اجراییه: پس از قطعی شدن حکم، خواهان باید درخواست صدور اجراییه کند.
• نحوه اجرا: اجرای حکم می تواند شامل انتقال مجدد سند مالکیت به نام خواهان یا خلع ید همسر (در صورت تصرف ملک) باشد. این مرحله نیز زیر نظر اجرای احکام دادگستری انجام می شود.

نکات پایانی و توصیه های حقوقی

مسئله بازپس گیری ملک از همسر، به دلیل تداخل قوانین مختلف (مدنی و خانواده) و پیچیدگی های اثبات نیت و شرایط، همواره یکی از حساس ترین دعاوی حقوقی محسوب می شود. در این زمینه، هرگونه اقدام عجولانه یا بدون آگاهی کافی می تواند منجر به از دست رفتن فرصت ها و حقوق قانونی شود.

تأکید مجدد بر پیچیدگی موضوع و ضرورت عدم اقدام خودسرانه، یکی از مهم ترین توصیه ها است. توصیه اکید می شود که تمامی انتقالات مالی و ملکی، حتی در روابط نزدیک خانوادگی، به صورت رسمی و با ذکر دقیق شروط و مقاصد انجام شود تا از بروز ابهامات و اختلافات آتی جلوگیری گردد. همچنین، پیش از هرگونه تصمیم برای انتقال ملک به همسر یا تلاش برای بازپس گیری آن، تمامی عواقب حقوقی و عاطفی آن را به دقت بررسی کنید.

نتیجه گیری

پس گرفتن ملک از همسر فرآیندی دشوار و وابسته به نوع انتقال ملک و شرایط قانونی خاص آن است. شناخت دقیق تفاوت های هبه، صلح، بیع و انتقال به عنوان مهریه، همراه با آگاهی از عوامل مؤثر نظیر نیت طرفین و اثبات آورده مالی، حیاتی است. پیمودن صحیح مراحل قانونی از جمع آوری مدارک تا اجرای حکم، نیازمند دقت و تخصص است. نقش حیاتی وکیل متخصص در تمامی این مراحل برای ارزیابی شانس موفقیت و دستیابی به بهترین نتیجه، غیرقابل انکار است.

سوالات متداول

آیا پس از طلاق، می توان ملکی که به نام همسر شده است را پس گرفت؟

امکان پس گرفتن ملک پس از طلاق، کاملاً به نحوه و نوع انتقال ملک در زمان زندگی مشترک بستگی دارد. اگر ملک به صورت هبه (بخشش) منتقل شده باشد، در صورت بقای عین موهوبه (ملک) و عدم خروج آن از مالکیت همسر، و نبود مانعی برای رجوع، امکان پس گرفتن وجود دارد. اما اگر انتقال از طریق صلح (مگر با شرط فسخ صریح) یا به عنوان مهریه بوده باشد، بازپس گیری آن تقریباً غیرممکن خواهد بود. در مورد بیع نیز، تنها با اثبات خیارات قانونی فسخ بیع می توان اقدام کرد. بنابراین، پاسخ قطعی نیاز به بررسی دقیق مستندات و نوع انتقال دارد.

اگر ملک را به عنوان هدیه به همسرم داده باشم، چطور می توانم آن را پس بگیرم؟

اگر ملک به عنوان هدیه یا همان هبه به همسرتان منتقل شده باشد، شما به عنوان واهب (هدیه دهنده) حق رجوع از هبه را دارید، البته با رعایت شرایط خاص. مهم ترین شرایط عبارتند از: ۱. عین موهوبه (ملک) همچنان در مالکیت همسر باشد و به شخص دیگری منتقل نشده باشد. ۲. تغییرات اساسی و عمده ای در ملک ایجاد نشده باشد. ۳. هبه به صورت معوض نبوده باشد و اگر معوض بوده، عوض آن دریافت نشده باشد. در صورت وجود این شرایط، می توانید با مراجعه به دادگاه و ارائه دادخواست فسخ هبه، برای بازپس گیری ملک اقدام کنید.

آیا فروش ملک توسط همسر (گیرنده هبه) مانع از پس گرفتن آن می شود؟

بله، فروش یا انتقال ملک موهوبه توسط همسر (گیرنده هبه) به شخص ثالث، مانع اصلی و قطعی از امکان رجوع واهب (هدیه دهنده) از هبه است. مطابق قانون مدنی، اگر عین موهوبه از ملکیت متهب خارج شود، حق رجوع واهب ساقط می گردد. در این حالت، حتی اگر حق رجوع برای شما وجود داشته، با انتقال ملک به دیگری، این حق دیگر قابل اعمال نخواهد بود و ملک از دسترسی شما خارج می شود. مگر اینکه اثبات شود انتقال ملک از طریق فریب یا تبانی انجام شده که این موضوع نیز نیاز به اثبات قوی در دادگاه دارد.

مدت زمان لازم برای فرآیند قانونی پس گرفتن ملک چقدر است و چه هزینه هایی دارد؟

مدت زمان فرآیند قانونی پس گرفتن ملک از همسر، بسته به پیچیدگی پرونده، نوع انتقال، مدارک موجود، و شلوغی دادگاه ها، بسیار متغیر است. این فرآیند ممکن است از چند ماه تا حتی چند سال به طول انجامد. هزینه های قانونی نیز شامل هزینه های دادرسی، حق الوکاله وکیل، هزینه های کارشناسی (در صورت نیاز)، و سایر هزینه های جانبی می شود. حق الوکاله وکیل بسته به تجربه و تخصص وکیل و ارزش ملک و پیچیدگی پرونده متفاوت خواهد بود. توصیه می شود پیش از اقدام، با یک وکیل مشورت کرده و از تخمین هزینه ها و زمان تقریبی مطلع شوید.

چه تفاوتی بین هبه و صلح در امکان برگشت ملک وجود دارد؟ کدام یک سخت تر برمی گردد؟

تفاوت اصلی در ماهیت حقوقی این دو عقد است. هبه عقدی جایز است و واهب می تواند تحت شرایطی از آن رجوع کند (اصل بر قابلیت برگشت است، مگر موانع قانونی وجود داشته باشد). اما صلح عقدی لازم است و اصل بر عدم قابلیت فسخ آن است، مگر اینکه صریحاً شرط فسخ در صلح نامه ذکر شده باشد یا طرفین با توافق (اقاله) آن را برهم زنند. بنابراین، بازگرداندن ملک منتقل شده از طریق صلح، به مراتب سخت تر از هبه است، زیرا صلح نیازمند توافق قبلی برای فسخ یا توافق بعدی برای اقاله است و صرف پشیمانی، حق فسخ صلح را ایجاد نمی کند.

اگر ملک را به جای مهریه به همسرم منتقل کرده باشم، آیا راهی برای پس گرفتن آن وجود دارد؟

خیر، در اکثر قریب به اتفاق موارد، ملکی که به جای مهریه به همسر منتقل شده است، قابل بازپس گیری نیست. مهریه، یک دین و تعهد قانونی است که به محض عقد نکاح بر عهده مرد قرار می گیرد و با انتقال ملک به عنوان مهریه، این دین ایفا شده است. از نظر حقوقی، این انتقال به منزله پرداخت دین است و رجوع از آن جایز نیست. تنها در موارد بسیار استثنایی و با اثبات فریب در ازدواج (نه صرف پشیمانی از انتقال)، آن هم با ادله قوی و پیچیدگی های فراوان، ممکن است راهی برای ابطال آن وجود داشته باشد که بسیار نادر است.

آیا بدون مراجعه به دادگاه می توان ملکی را که به نام همسر زده شده است، پس گرفت؟

بله، در صورتی که همسر شما (گیرنده ملک) با میل و اراده خود و بدون هیچ گونه فشار یا اکراه، حاضر به بازگرداندن ملک باشد، می توانید بدون نیاز به مراجعه به دادگاه و از طریق توافق کتبی و رسمی، ملک را مجدداً به نام خود منتقل کنید. این بهترین و کم هزینه ترین راه حل است. در این حالت، باید یک سند رسمی انتقال (مانند صلح نامه یا اقاله) در دفترخانه اسناد رسمی تنظیم شود تا مالکیت مجدداً به نام شما ثبت شود و از بروز اختلافات آتی جلوگیری گردد. اما در صورت عدم توافق، مراجعه به دادگاه تنها راه قانونی است.

اگر سند ملک به نام همسر باشد ولی پول آن را من داده باشم، آیا می توانم آن را پس بگیرم؟

این یک وضعیت حقوقی پیچیده است که نیاز به اثبات دقیق نیت شما و نوع انتقال دارد. صرف پرداخت پول، به معنای مالکیت شما نیست، زیرا ممکن است قصد شما هبه پول یا هبه ملک بوده باشد. اگر بتوانید ثابت کنید که پول را به عنوان قرض، ودیعه، یا با هدف شراکت در خرید ملک داده اید و قصد واقعی انتقال تمام مالکیت به همسر نبوده است، می توانید مدعی بازپس گیری ملک یا سهم خود شوید. مستنداتی مانند فیش های واریز، قراردادهای کتبی (حتی عادی)، شهادت شهود، و مکاتبات می تواند در این زمینه به شما کمک کند. در این موارد، دعوای اثبات مالکیت یا اثبات شراکت مطرح می شود.

آیا اگر ملک با شرط فسخ به همسر منتقل شده باشد، امکان پس گرفتن آن راحت تر است؟

بله، در صورتی که در قرارداد انتقال (به ویژه در صلح نامه یا بیع نامه) به صراحت شرط فسخ ذکر شده باشد، امکان پس گرفتن ملک به مراتب راحت تر است. شرط فسخ به شما این حق را می دهد که در صورت تحقق شرایط مندرج در شرط، قرارداد را به صورت یک جانبه فسخ کنید و ملک را بازپس بگیرید. این شرط باید به وضوح و با تعیین مهلت و شرایط دقیق، در متن قرارداد درج شده باشد. البته حتی در این صورت نیز ممکن است همسر با فسخ مخالفت کند و نیاز به مراجعه به دادگاه برای اثبات حق فسخ و الزام همسر به اجرای آن باشد، اما مسیر حقوقی مشخص تر و شانس موفقیت بیشتر است.