نمونه دادخواست تامین دلیل پیمانکاری

نمونه دادخواست تامین دلیل پیمانکاری ابزاری حیاتی برای حفظ و مستندسازی شواهد مرتبط با اختلافات قراردادی در پروژه های ساخت وساز و سایر حوزه های پیمانکاری است. این دادخواست به طرفین امکان می دهد تا قبل از طرح دعوای اصلی، دلایل خود را از خطر از بین رفتن یا تغییر ماهیت محفوظ دارند و مبنایی محکم برای ادعاهای حقوقی آتی خود فراهم آورند.

قراردادهای پیمانکاری، به دلیل ماهیت پیچیده و متغیر خود، همواره با چالش ها و اختلافات متعددی روبرو هستند. از تاخیر در اجرای پروژه گرفته تا کیفیت نامطلوب مصالح، ترک کار، عدم پرداخت صورت وضعیت ها یا ایجاد مزاحمت در روند اجرا، هر یک می تواند به زیان قابل توجهی برای یکی از طرفین منجر شود. در چنین شرایطی، اقدام به موقع برای تامین دلیل، نقشی کلیدی در حفظ حقوق و منافع ذی نفع ایفا می کند. این فرآیند، نه تنها به جمع آوری و ثبت منظم دلایل می پردازد، بلکه با جلب نظر کارشناسان رسمی، به اسناد و مدارک ثبت شده اعتبار حقوقی مضاعف می بخشد و مسیر دادرسی را برای طرفین هموارتر می سازد.

مفهوم تامین دلیل و جایگاه قانونی آن

تامین دلیل، یکی از مهم ترین نهادهای حقوقی در آیین دادرسی مدنی است که به اشخاص ذی نفع امکان می دهد تا در مواقع لزوم، دلایل و مدارک خود را برای استفاده در دعاوی آتی، حفظ و مستندسازی کنند. این اقدام، به ویژه در قراردادهای پیمانکاری، که غالباً با تغییرات فیزیکی و زمانی همراه هستند، اهمیت دوچندانی می یابد.

تامین دلیل چیست؟ (تعریف دقیق و ساده)

تامین دلیل به معنای ملاحظه، صورت برداری و مستندسازی دلایل و مدارکی است که ممکن است در آینده، استفاده از آن ها متعذر یا متعسر شود. این فرآیند به ذی نفع این امکان را می دهد که با ارائه درخواستی به مرجع قضایی (معمولاً شورای حل اختلاف)، از یک کارشناس یا مرجع قضایی بخواهد تا وضعیت موجود دلایل را ثبت و ضبط کند. ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی به صراحت به این موضوع اشاره دارد:

در مواردی که اشخاص ذی نفع، احتمال دهند که در آینده، استفاده از دلایل و مدارک دعوای آنان، از قبیل تحقیق محلی و کسب اطلاع از مطلعین و استعلام نظر کارشناسان یا دفاتر تجاری یا استفاده از قرائن و امارات موجود در محل و یا دلایلی که نزد طرف دعوا یا دیگری است، متعذر یا متعسر خواهد شد، می توانند از شورای حل اختلاف، درخواست تامین آن ها را بنمایند. مقصود از تامین، در این موارد، فقط ملاحظه و صورت برداری از این گونه دلایل است.

این ماده تأکید می کند که هدف از تامین دلیل، صرفاً حفظ و مستندسازی است و به هیچ وجه به معنای رسیدگی ماهوی یا صدور رأی درباره اصل دعوا نیست. تامین دلیل با تامین خواسته متفاوت است؛ در تامین خواسته، هدف، توقیف مال یا اموالی از خوانده است تا از عدم اجرای حکم احتمالی در آینده جلوگیری شود، در حالی که در تامین دلیل، هدف، حفظ خود دلایل و شواهد است.

ضرورت تامین دلیل: چه زمانی به آن نیاز داریم؟

نیاز به تامین دلیل زمانی احساس می شود که یکی از شرایط زیر محتمل باشد:

• خطر از بین رفتن دلایل: دلایلی که ماهیت فیزیکی دارند (مانند وضعیت یک سازه، کیفیت مصالح، خرابی ها) ممکن است با گذر زمان، تعمیرات یا عوامل محیطی از بین بروند یا تغییر کنند.
• خطر تغییر ماهیت دلایل: برخی شواهد ممکن است با دستکاری یا اقدامات عمدی یا سهوی طرف مقابل، تغییر شکل داده و از حالت اولیه خود خارج شوند.
• تعذر یا تعسر استفاده از دلایل در آینده: گاهی اوقات، به دلایلی (مانند دور بودن محل نگهداری دلیل، عدم همکاری طرف مقابل یا نیاز به دسترسی خاص) امکان ارائه دلایل در زمان رسیدگی به دعوای اصلی، دشوار یا ناممکن می شود.
• آماده سازی برای طرح دعوای اصلی: تامین دلیل به خواهان این امکان را می دهد که قبل از اقامه دعوای اصلی، با اطمینان از وجود و اعتبار دلایل خود، تصمیم به طرح دعوا بگیرد و در دادگاه با مستندات قوی تری حاضر شود.

تامین دلیل در قراردادهای پیمانکاری: چرا حیاتی است؟

قراردادهای پیمانکاری به دلیل ماهیت پویا و پیچیده خود، بستر مناسبی برای بروز اختلافات هستند. پروژه های عمرانی، صنعتی، خدماتی یا فناوری اطلاعات، هر یک ویژگی های خاص خود را دارند که تامین دلیل را در آن ها به یک ضرورت حقوقی تبدیل می کند.

پیچیدگی های خاص پروژه های پیمانکاری

پروژه های پیمانکاری به طور ذاتی دارای پیچیدگی هایی هستند که تامین دلیل را برای حفظ حقوق طرفین اهمیت مضاعفی می بخشد:

1. تغییرات فیزیکی و زمانی مستمر در محل پروژه: وضعیت یک کارگاه ساختمانی یا صنعتی به سرعت در حال تغییر است. عملیات تخریب، ساخت، نصب و تکمیل به طور مداوم منجر به دگرگونی در شواهد فیزیکی می شود. یک دیوار ترک خورده ممکن است تعمیر شود، مصالح نامرغوب جایگزین گردند یا پیشرفت فیزیکی پروژه به گونه ای تغییر کند که اثبات وضعیت گذشته را دشوار سازد.
2. نیاز به ارزیابی تخصصی (کارشناسی): بسیاری از اختلافات در پیمانکاری ماهیت فنی دارند که ارزیابی آن ها نیازمند تخصص مهندسی یا فنی است. مسائلی مانند کیفیت مصالح، روش های اجرا، میزان پیشرفت فیزیکی، انحراف از نقشه ها، یا برآورد خسارات، بدون نظر کارشناس قابل تشخیص و اثبات نیستند.
3. حجم بالای مستندات و مکاتبات: قراردادهای پیمانکاری معمولاً شامل اسناد زیادی از جمله نقشه ها، مشخصات فنی، صورت وضعیت ها، دستورکارها، صورت جلسات، مکاتبات، گزارش های نظارت و … هستند. حفظ و نظم دهی این مستندات در طول زمان ممکن است با چالش هایی همراه باشد.
4. طولانی بودن فرآیندهای دادرسی: با توجه به زمان بر بودن رسیدگی به دعاوی در محاکم، خطر از بین رفتن یا تغییر دلایل فیزیکی و میدانی در طول این مدت بسیار بالاست. تامین دلیل، این شواهد را در یک نقطه زمانی خاص تثبیت می کند.

نقش کارشناس رسمی دادگستری در تامین دلیل پیمانکاری

در دعاوی پیمانکاری، نقش کارشناس رسمی دادگستری در فرآیند تامین دلیل بسیار حیاتی و غیرقابل انکار است. کارشناس، با تخصص خود، قادر به ارزیابی و صورت برداری از ابعاد فنی موضوع است که برای قاضی و طرفین دعوا شفاف سازی می کند.

• اهمیت جلب نظر کارشناس: در اغلب موارد تامین دلیل در پیمانکاری، صرفاً صورت برداری ظاهری کفایت نمی کند و نیاز به بررسی تخصصی توسط کارشناس رسمی دادگستری در رشته های مرتبط (مانند راه و ساختمان، تأسیسات، نقشه برداری، برق، مکانیک و غیره) وجود دارد. این کارشناس با دانش فنی و تجربه خود، می تواند جزئیات فنی و تخصصی را که از دید افراد عادی پنهان است، کشف و ثبت کند.
• چگونگی صورت برداری دلایل توسط کارشناس: کارشناس رسمی با حضور در محل پروژه، اقدام به ملاحظه دقیق، عکس برداری حرفه ای از نقاط حساس، اندازه گیری های لازم، بررسی نقشه ها و اسناد فنی، و در صورت لزوم، انجام آزمایش های مقدماتی می نماید. تمامی این مراحل به دقت مستندسازی شده و در نهایت، یک گزارش فنی جامع و مستدل تهیه و به مرجع قضایی تقدیم می گردد.
• اعتبار گزارش کارشناس در دادگاه: گزارش کارشناسی که در فرآیند تامین دلیل تهیه شده است، به عنوان یک اماره قوی و سند مثبته، می تواند در دادگاه یا شورای حل اختلاف به عنوان یکی از دلایل اصلی برای اثبات ادعا مورد استناد قرار گیرد. این گزارش، به قاضی در درک بهتر ابعاد فنی اختلاف کمک شایانی کرده و مسیر صدور رأی عادلانه را هموار می سازد.

سناریوهای رایج و نمونه دادخواست تامین دلیل پیمانکاری

در قراردادهای پیمانکاری، اختلافات متعددی ممکن است بروز کند که هر یک نیازمند رویکردی خاص در تامین دلیل است. در ادامه به برخی از سناریوهای رایج و نحوه تنظیم دادخواست تامین دلیل برای هر یک می پردازیم.

دادخواست تامین دلیل از سوی کارفرما علیه پیمانکار

کارفرمایان اغلب به دلیل عدم ایفای تعهدات قراردادی از سوی پیمانکار، ناگزیر به تامین دلیل می شوند. این موارد می تواند شامل تاخیر در تحویل پروژه، کیفیت نامطلوب کار، یا ترک ناگهانی کار باشد.

سناریو 1: تاخیر در اجرای پروژه و اتمام قرارداد

اگر پیمانکار در موعد مقرر به تعهدات خود عمل نکرده و پروژه را با تاخیر مواجه ساخته است، کارفرما می تواند برای ثبت وضعیت موجود و میزان تاخیر، دادخواست تامین دلیل ارائه دهد. این اقدام به او کمک می کند تا در دعوای احتمالی مطالبه خسارت تاخیر، مستندات لازم را در اختیار داشته باشد.

نمونه دادخواست تامین دلیل تاخیر پیمانکار در پروژه:

خواهان: [مشخصات کامل شرکت/شخص کارفرما]
خوانده: [مشخصات کامل شرکت/شخص پیمانکار]
موضوع خواسته: تامین دلیل از وضعیت موجود پروژه و میزان تاخیر در اجرای تعهدات با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (رشته مرتبط)

شرح دادخواست:

با سلام و احترام، به استحضار می رساند که اینجانب/شرکت [نام خواهان] به موجب قرارداد پیمانکاری شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]، اجرای پروژه [نام پروژه] واقع در [آدرس پروژه] را به خوانده محترم واگذار نمودم. برابر مفاد قرارداد، مهلت مقرر برای اتمام و تحویل پروژه تاریخ [تاریخ اتمام قرارداد] بوده است. متاسفانه، با وجود سپری شدن تاریخ مذکور، پروژه همچنان به اتمام نرسیده و با تاخیر قابل ملاحظه ای مواجه است.

از آنجا که وضعیت فعلی پروژه در حال تغییر است و بیم از بین رفتن دلایل موجود در خصوص میزان پیشرفت کار و ثبت دقیق وضعیت تاخیر می رود، مستند به ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (رشته [مثال: راه و ساختمان]) جهت صورت برداری از وضعیت موجود پروژه، میزان پیشرفت فیزیکی، تطابق یا عدم تطابق با برنامه زمان بندی و برآورد میزان تاخیر، از آن مرجع محترم مورد استدعاست.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق قرارداد پیمانکاری
2. تصویر مکاتبات و اخطارنامه های ارسالی (در صورت وجود)
3. برنامه زمان بندی پروژه (در صورت وجود)
4. عکس و فیلم از وضعیت موجود پروژه

سناریو 2: کیفیت پایین مصالح یا اجرای نادرست کار

در مواردی که کارفرما از کیفیت مصالح مصرفی یا نحوه اجرای کار توسط پیمانکار رضایت ندارد و عیوب و نقص هایی را مشاهده می کند، تامین دلیل برای ثبت این نواقص ضروری است. این اقدام، به خصوص قبل از پوشانده شدن عیوب یا انجام تعمیرات، اهمیت ویژه ای دارد.

نمونه دادخواست تامین دلیل نواقص و عیوب اجرایی:

خواهان: [مشخصات کامل شرکت/شخص کارفرما]
خوانده: [مشخصات کامل شرکت/شخص پیمانکار]
موضوع خواسته: تامین دلیل از نواقص و عیوب اجرایی و کیفیت نامطلوب مصالح مصرفی در پروژه با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری

شرح دادخواست:

با سلام و احترام، اینجانب/شرکت [نام خواهان] به موجب قرارداد پیمانکاری شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]، اجرای پروژه [نام پروژه] در [آدرس پروژه] را به خوانده محترم واگذار نمودم. متاسفانه، پس از آغاز و پیشرفت بخشی از کار، نواقص و عیوب متعددی در اجرای تعهدات پیمانکار از جمله [مثال: ترک خوردگی دیوارها، نصب نامناسب تاسیسات، استفاده از مصالح با کیفیت پایین مانند بتن نامرغوب] مشاهده گردیده است.

با توجه به اینکه این عیوب ممکن است در آینده توسط پیمانکار اصلاح شود یا در اثر گذر زمان تغییر کند و اثبات آن ها دشوار گردد، مستند به ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (رشته [مثال: راه و ساختمان]) جهت صورت برداری از تمامی نواقص و عیوب اجرایی، بررسی کیفیت مصالح مصرفی و تطابق آن ها با مشخصات فنی قراردادی، از آن مرجع محترم مورد استدعاست.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق قرارداد پیمانکاری
2. عکس و فیلم از نواقص و عیوب مشاهده شده
3. گزارش مهندس ناظر (در صورت وجود)

سناریو 3: ترک کار توسط پیمانکار

زمانی که پیمانکار بدون دلیل موجه و ابلاغ رسمی، کارگاه را ترک می کند، کارفرما برای مستندسازی وضعیت نیمه تمام پروژه، مصالح موجود و میزان کار انجام شده یا باقیمانده، به تامین دلیل نیاز دارد. این اقدام برای برآورد خسارات و ادامه کار با پیمانکار دیگر ضروری است.

نمونه دادخواست تامین دلیل ترک کار پیمانکار و وضعیت موجود کارگاه:

خواهان: [مشخصات کامل شرکت/شخص کارفرما]
خوانده: [مشخصات کامل شرکت/شخص پیمانکار]
موضوع خواسته: تامین دلیل از وضعیت موجود کارگاه و ترک کار پیمانکار با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری

شرح دادخواست:

با سلام و احترام، به استحضار می رساند که اینجانب/شرکت [نام خواهان] به موجب قرارداد پیمانکاری شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]، اجرای پروژه [نام پروژه] واقع در [آدرس پروژه] را به خوانده محترم واگذار نمودم. متاسفانه، از تاریخ [تاریخ ترک کار]، خوانده محترم بدون هیچ گونه اطلاع رسانی قبلی و ترک کار، پروژه را رها نموده و از ادامه اجرای تعهدات خود خودداری می نماید. این امر منجر به توقف پروژه و بروز خسارات سنگین به اینجانب/شرکت شده است.

با توجه به فوریت امر و نیاز به ادامه کار پروژه با پیمانکار جدید، و بیم از تغییر وضعیت موجود کارگاه، از بین رفتن مصالح یا تجهیزات، مستند به ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (رشته [مثال: راه و ساختمان]) جهت صورت برداری از وضعیت موجود کارگاه، میزان پیشرفت فیزیکی پروژه تا لحظه ترک کار، صورت برداری از مصالح، تجهیزات و ماشین آلات موجود در محل، و برآورد میزان کارهای انجام شده و باقیمانده، از آن مرجع محترم مورد استدعاست.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق قرارداد پیمانکاری
2. تصویر مکاتبات و اخطارنامه های ارسالی
3. عکس و فیلم از وضعیت کارگاه در زمان ترک کار

سناریو 4: اختلافات مربوط به صورت وضعیت ها و تعدیل ها

در صورتی که کارفرما با صورت وضعیت های ارائه شده توسط پیمانکار موافق نباشد یا در تایید و پرداخت آن ها تعلل کند، یا اختلافات بر سر تعدیل ها و مبالغ مربوط به تغییرات بروز کند، هر دو طرف می توانند به تامین دلیل متوسل شوند. هدف در اینجا، ارزیابی دقیق کارهای انجام شده و مصالح مصرفی است.

نمونه دادخواست تامین دلیل برای ارزیابی صورت وضعیت ها:

خواهان: [مشخصات کامل شرکت/شخص کارفرما یا پیمانکار]
خوانده: [مشخصات کامل شرکت/شخص طرف مقابل]
موضوع خواسته: تامین دلیل از میزان کارهای انجام شده/مصالح موجود و ارزیابی صورت وضعیت ها با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری

شرح دادخواست:

با سلام و احترام، به استحضار می رساند که اینجانب/شرکت [نام خواهان] به موجب قرارداد پیمانکاری شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]، در پروژه [نام پروژه] واقع در [آدرس پروژه] به عنوان [کارفرما/پیمانکار] فعالیت می نمایم. در خصوص صورت وضعیت های شماره [شماره صورت وضعیت] مورخ [تاریخ صورت وضعیت] و [شماره صورت وضعیت دیگر] مورخ [تاریخ صورت وضعیت دیگر]، اختلافاتی در میزان کارکرد، صحت آیتم ها و مبالغ مورد ادعا/پرداخت وجود دارد [یا طرف مقابل در تأیید یا پرداخت تعلل می ورزد].

از آنجا که برای حل این اختلاف و تعیین دقیق حق و حقوق طرفین، نیاز به بررسی فنی و تخصصی کارهای انجام شده و وضعیت مصالح مصرفی/موجود است و بیم از تغییر این وضعیت در آینده می رود، مستند به ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (رشته [مثال: نقشه برداری/راه و ساختمان]) جهت بررسی دقیق و صورت برداری از تمامی کارهای انجام شده در دوره مربوط به صورت وضعیت های مورد اختلاف، ارزیابی صحت آیتم های ادعایی، کیفیت مصالح مصرفی و برآورد دقیق ارزش ریالی کارکرد، از آن مرجع محترم مورد استدعاست.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق قرارداد پیمانکاری
2. تصویر صورت وضعیت های مورد اختلاف
3. مکاتبات مربوط به اختلاف

دادخواست تامین دلیل از سوی پیمانکار علیه کارفرما

پیمانکاران نیز در مواجهه با برخی اقدامات کارفرما، ممکن است نیاز به تامین دلیل پیدا کنند. این موارد معمولاً شامل عدم پرداخت مطالبات، ایجاد مانع در اجرای کار، یا تغییرات غیررسمی در پروژه است.

سناریو 1: عدم پرداخت صورت وضعیت ها یا تعلل در تایید آن ها

یکی از شایع ترین اختلافات در پیمانکاری، عدم پرداخت به موقع صورت وضعیت ها یا تأیید آن ها توسط کارفرما است. پیمانکار در این حالت برای مستندسازی پیشرفت فیزیکی کار و اثبات میزان مطالبات خود، نیاز به تامین دلیل دارد.

نمونه دادخواست تامین دلیل عدم پرداخت صورت وضعیت از سوی کارفرما:

خواهان: [مشخصات کامل شرکت/شخص پیمانکار]
خوانده: [مشخصات کامل شرکت/شخص کارفرما]
موضوع خواسته: تامین دلیل از پیشرفت فیزیکی کار و ارزیابی صورت وضعیت های معوقه با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری

شرح دادخواست:

با سلام و احترام، به استحضار می رساند که اینجانب/شرکت [نام خواهان] به موجب قرارداد پیمانکاری شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]، اجرای پروژه [نام پروژه] واقع در [آدرس پروژه] را به عهده داشته ام. طبق برنامه زمان بندی و پیشرفت فیزیکی کار، صورت وضعیت های شماره [شماره صورت وضعیت] مورخ [تاریخ صورت وضعیت] و [شماره صورت وضعیت دیگر] مورخ [تاریخ صورت وضعیت دیگر] را تهیه و به خوانده محترم ارائه نموده ام. متاسفانه، با وجود گذشت مدت زمان قانونی، خوانده محترم از تأیید و پرداخت این صورت وضعیت ها خودداری نموده است.

از آنجا که با ادامه کار، وضعیت فیزیکی پروژه تغییر کرده و اثبات دقیق میزان کارکرد در دوره های گذشته دشوار خواهد شد، مستند به ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (رشته [مثال: راه و ساختمان]) جهت صورت برداری و ارزیابی دقیق پیشرفت فیزیکی پروژه در دوره های مربوط به صورت وضعیت های معوقه و برآورد ارزش ریالی کارهای انجام شده، از آن مرجع محترم مورد استدعاست.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق قرارداد پیمانکاری
2. تصویر صورت وضعیت های ارائه شده
3. مکاتبات و اخطاریه های ارسالی

سناریو 2: ایجاد مزاحمت یا عدم امکان دسترسی به محل پروژه

گاهی اوقات کارفرما با اقدامات خود (مانند ممانعت از ورود به کارگاه، عدم فراهم آوری امکانات لازم، یا عدم رفع موانع موجود) موجب توقف یا کندی روند کار پیمانکار می شود. در این حالت، پیمانکار می تواند برای ثبت شرایط ممانعت و آثار آن، تامین دلیل کند.

نمونه دادخواست تامین دلیل ایجاد مزاحمت و عدم امکان ادامه کار توسط کارفرما:

خواهان: [مشخصات کامل شرکت/شخص پیمانکار]
خوانده: [مشخصات کامل شرکت/شخص کارفرما]
موضوع خواسته: تامین دلیل از ایجاد مزاحمت و عدم امکان دسترسی به محل پروژه با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری

شرح دادخواست:

با سلام و احترام، به استحضار می رساند که اینجانب/شرکت [نام خواهان] به موجب قرارداد پیمانکاری شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]، اجرای پروژه [نام پروژه] واقع در [آدرس پروژه] را به عهده داشته ام. متاسفانه، از تاریخ [تاریخ شروع مزاحمت]، خوانده محترم با [مثال: ممانعت از ورود پرسنل/تجهیزات، قطع دسترسی به انشعابات ضروری مانند آب و برق، عدم رفع معارضین محلی] مانع از ادامه کار اینجانب/شرکت در پروژه شده و بدین ترتیب اجرای تعهدات قراردادی را ناممکن ساخته است. این اقدامات منجر به تاخیر در پروژه و تحمیل خسارات مالی به اینجانب/شرکت گردیده است.

با توجه به اینکه شرایط موجود در کارگاه در حال تغییر است و اثبات دقیق موانع ایجاد شده در آینده دشوار خواهد شد، مستند به ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (رشته [مثال: راه و ساختمان]) جهت صورت برداری از وضعیت موجود کارگاه، موانع ایجاد شده، عدم امکان دسترسی و آثار مترتب بر توقف یا کندی کار، از آن مرجع محترم مورد استدعاست.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق قرارداد پیمانکاری
2. تصویر مکاتبات و اخطاریه های ارسالی به کارفرما
3. گزارش سرپرست کارگاه
4. عکس و فیلم از موانع ایجاد شده

سناریو 3: تغییرات در نقشه و مشخصات کار بدون ابلاغ رسمی (شرح کار اضافه)

گاهی کارفرما به صورت شفاهی یا با اعمال نظر مستقیم در محل پروژه، تغییراتی در نقشه یا مشخصات فنی کار ایجاد می کند که از چارچوب قرارداد خارج است و بدون ابلاغ رسمی و دستورکار کتبی صورت می گیرد. پیمانکار برای اثبات این تغییرات و مطالبه هزینه و زمان اضافی، به تامین دلیل نیاز دارد.

نمونه دادخواست تامین دلیل تغییرات غیررسمی در پروژه:

خواهان: [مشخصات کامل شرکت/شخص پیمانکار]
خوانده: [مشخصات کامل شرکت/شخص کارفرما]
موضوع خواسته: تامین دلیل از تغییرات ایجاد شده در نقشه ها و مشخصات فنی پروژه بدون ابلاغ رسمی و ارزیابی کار اضافی با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری

شرح دادخواست:

با سلام و احترام، به استحضار می رساند که اینجانب/شرکت [نام خواهان] به موجب قرارداد پیمانکاری شماره [شماره قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد]، اجرای پروژه [نام پروژه] واقع در [آدرس پروژه] را به عهده داشته ام. در طول مدت اجرای پروژه، خوانده محترم (یا نمایندگان ایشان) به صورت شفاهی/غیررسمی دستوراتی مبنی بر ایجاد تغییرات در نقشه ها و مشخصات فنی اولیه [مثال: تغییر نوع مصالح، افزایش ابعاد سازه، اضافه کردن آیتم های جدید] صادر نموده اند که این تغییرات، خارج از چارچوب قرارداد بوده و بدون ابلاغ رسمی دستورکار کتبی صورت گرفته است. این اقدامات منجر به انجام کار اضافی و تحمیل هزینه ها و زمان بیش از پیش بینی شده به اینجانب/شرکت گردیده است.

از آنجا که با پیشرفت کار، این تغییرات در سازه یا اجرا ادغام شده و اثبات دقیق آن ها در آینده دشوار خواهد شد، مستند به ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری (رشته [مثال: راه و ساختمان]) جهت صورت برداری از تغییرات ایجاد شده در نقشه ها و مشخصات فنی پروژه، مقایسه با نقشه های اولیه و برآورد ارزش ریالی کار اضافی انجام شده و همچنین تأثیر آن بر مدت زمان اجرای پروژه، از آن مرجع محترم مورد استدعاست.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق قرارداد پیمانکاری
2. نقشه ها و مشخصات فنی اولیه
3. عکس و فیلم از تغییرات اعمال شده

مراحل عملی تنظیم و ثبت دادخواست تامین دلیل پیمانکاری

تنظیم و ارائه یک دادخواست تامین دلیل مؤثر، نیازمند رعایت مراحل قانونی و جمع آوری دقیق مستندات است. این فرآیند از جمع آوری اطلاعات آغاز شده و تا اجرای قرار تامین دلیل و دریافت گزارش کارشناسی ادامه می یابد.

مرحله 1: جمع آوری اطلاعات و مستندات اولیه

پیش از هر اقدامی، جمع آوری تمامی اطلاعات و مستندات مرتبط با قرارداد پیمانکاری و اختلافات پیش آمده، اساسی ترین گام است. این مدارک، پایه های دادخواست شما را تشکیل می دهند.

• مشخصات کامل خواهان و خوانده: شامل نام و نام خانوادگی یا نام شرکت، شماره ملی/شناسه ملی، آدرس کامل و کد پستی، شماره تلفن و در صورت امکان اطلاعات تماس سایر نمایندگان قانونی.
• قرارداد پیمانکاری و سایر ضمایم: اصل یا تصویر مصدق قرارداد اصلی، صورت مجلس ها، موافقت نامه های الحاقی، نقشه ها و مشخصات فنی.
• مکاتبات، اخطارنامه ها، صورت وضعیت ها: تمامی نامه نگاری های رسمی و غیررسمی، اخطارها، صورت وضعیت های ارسالی یا دریافتی، صورت جلسات کارگاهی و هر سندی که به روند پیشرفت پروژه و اختلافات مربوط می شود.
• عکس و فیلم از وضعیت موجود: تصاویر و ویدئوهایی که وضعیت فعلی پروژه، نواقص، تاخیرات یا هرگونه رویداد مرتبط با اختلاف را به وضوح نشان می دهند، به عنوان منضمات مهم تلقی می شوند.

مرحله 2: نحوه نگارش دادخواست

نگارش صحیح دادخواست، که شامل اجزای اصلی آن است، از اهمیت بالایی برخوردار است. دادخواست باید اطلاعات را به صورت واضح و مستدل ارائه دهد.

• عنوان دادخواست: باید به صورت دادخواست تامین دلیل و موضوع خاص آن مانند تامین دلیل تاخیر پیمانکار یا تامین دلیل نواقص اجرایی مشخص شود.
• مشخصات خواهان و خوانده: دقیقاً همان اطلاعاتی که در مرحله جمع آوری مشخص شد، در ستون های مربوطه درج می گردد.
• موضوع خواسته: باید به صراحت و روشنی ذکر شود که خواهان چه چیزی را تقاضا دارد، برای مثال: تامین دلیل از وضعیت موجود کارگاه و جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری جهت صورت برداری از….
• شرح ماوقع و دلایل درخواست تامین دلیل: در این بخش، باید به صورت خلاصه، اما کامل، وقایع و اتفاقاتی که منجر به درخواست تامین دلیل شده اند، توضیح داده شود. ضروری است به شماره و تاریخ قرارداد اشاره شده و علت نیاز به تامین دلیل (خطر از بین رفتن، تغییر ماهیت، تعذر) با استناد به ماده 149 قانون آیین دادرسی مدنی بیان گردد.
• خواسته صریح از شورا/دادگاه: خواهان باید به طور واضح مشخص کند که از مرجع قضایی چه درخواستی دارد، مثلاً: تقاضای صدور قرار تامین دلیل با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری در رشته [نام رشته] جهت صورت برداری دقیق از [موارد مشخص مورد نظر].
• دلایل و منضمات: لیستی از تمامی مدارک و مستنداتی که به دادخواست پیوست شده است (مانند تصویر مصدق قرارداد، عکس ها، مکاتبات).

مرحله 3: ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی

پس از تکمیل دادخواست و آماده سازی مستندات، مرحله بعدی ثبت آن است.
دادخواست تامین دلیل باید از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت و به مرجع صالح (معمولاً شورای حل اختلاف محل وقوع ملک یا محل اجرای قرارداد) ارسال گردد. کارشناسان دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست را از نظر شکلی بررسی کرده و کد رهگیری به آن اختصاص می دهند.

مرحله 4: پرداخت هزینه ها

ثبت و پیگیری دادخواست تامین دلیل مستلزم پرداخت هزینه هایی است:

• هزینه دادرسی: این هزینه در زمان ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی پرداخت می شود و مبلغ آن بر اساس تعرفه های قانونی تعیین می گردد.
• هزینه کارشناسی: پس از صدور قرار تامین دلیل توسط مرجع قضایی، هزینه کارشناسی تعیین شده و به خواهان ابلاغ می گردد. خواهان موظف است این هزینه را ظرف مهلت مقرر پرداخت کند، در غیر این صورت قرار تامین دلیل اجرا نخواهد شد.

مرحله 5: پیگیری و اجرای قرار تامین دلیل

پس از ثبت و پرداخت هزینه ها، مرحله نهایی، اجرای قرار تامین دلیل است:

• نحوه ابلاغ و زمان حضور کارشناس: مرجع قضایی پس از صدور قرار، آن را به طرفین ابلاغ می کند و زمان و تاریخ حضور کارشناس در محل را مشخص می سازد.
• نقش خواهان در زمان اجرای قرار: خواهان باید در زمان مقرر، در محل اجرای قرار حاضر شده و تمامی مستندات و اطلاعات لازم را در اختیار کارشناس قرار دهد.
• گزارش کارشناسی و نحوه دریافت آن: پس از بازدید و بررسی، کارشناس گزارش خود را تهیه و به مرجع قضایی ارائه می دهد. خواهان می تواند پس از تکمیل گزارش، نسخه مربوطه را از طریق همان مرجع یا دفاتر خدمات قضایی دریافت کند. این گزارش، به عنوان یکی از مهم ترین دلایل، در پرونده اصلی دعوا مورد استناد قرار خواهد گرفت.

نکات حقوقی مهم در تامین دلیل پیمانکاری

در کنار مراحل اجرایی، آگاهی از نکات حقوقی کلیدی در خصوص تامین دلیل، می تواند به افزایش اثربخشی این فرآیند کمک شایانی کند.

آیا تامین دلیل به معنای صدور رأی است؟

خیر، تامین دلیل صرفاً یک اقدام حمایتی و مقدماتی است و به هیچ وجه به معنای صدور رأی ماهوی در خصوص اصل دعوا نیست. قرار تامین دلیل، تنها به حفظ و صورت برداری از دلایل موجود می پردازد و مرجع قضایی در این مرحله وارد ماهیت اختلاف و صدور حکم نمی شود. استفاده از دلایل تأمین شده، در دعوای اصلی و در زمان رسیدگی ماهوی صورت می گیرد.

آیا حضور طرف مقابل در زمان تامین دلیل الزامی است؟

معمولاً مرجع قضایی، قرار تامین دلیل را به طرف مقابل (خوانده) نیز ابلاغ می کند تا در صورت تمایل، در زمان اجرای قرار حضور داشته باشد. با این حال، عدم حضور طرف مقابل مانع اجرای قرار تامین دلیل نخواهد شد. این اقدام جهت رعایت اصول دادرسی عادلانه و فراهم آوردن فرصت برای دفاع طرفین است.

فوریت در تامین دلیل (شرایط و نحوه درخواست)

در مواردی که خطر از بین رفتن دلیل یا تغییر آن بسیار بالاست و زمان اندکی وجود دارد، خواهان می تواند درخواست تامین دلیل فوری را مطرح کند. در این حالت، مرجع قضایی ممکن است بدون ابلاغ قبلی به طرف مقابل، دستور اجرای قرار تامین دلیل را صادر کند و ابلاغ پس از اجرای قرار صورت گیرد. این موضوع به تشخیص قاضی و فوریت موضوع بستگی دارد. در دادخواست باید صراحتاً به فوریت امر اشاره و دلایل آن ذکر شود.

صلاحیت شورای حل اختلاف و دادگاه

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی و قانون شوراهای حل اختلاف، صلاحیت عام برای رسیدگی به دادخواست های تامین دلیل بر عهده شورای حل اختلاف است، مگر در مواردی که دعوای اصلی قبلاً در دادگاه مطرح شده باشد یا موضوع تامین دلیل از پیچیدگی خاصی برخوردار باشد که شورای حل اختلاف صلاحیت ورود به آن را نداشته باشد. در چنین شرایطی، دادخواست به دادگاه عمومی حقوقی ارائه می شود.

چه مدارکی پس از تامین دلیل باید نگهداری شود؟

پس از اجرای قرار تامین دلیل و تهیه گزارش کارشناسی، تمامی نسخه های رسمی گزارش، به همراه سایر مستندات پیوست شده به دادخواست (مانند قرارداد، مکاتبات، عکس ها و فیلم ها) باید به دقت نگهداری شوند. این مدارک، اصلی ترین اسناد شما برای اثبات ادعا در دعوای اصلی خواهند بود.

اشتباهات رایج در تنظیم و پیگیری دادخواست تامین دلیل

برخی اشتباهات رایج می تواند اثربخشی تامین دلیل را کاهش دهد:

• عدم ذکر دقیق موضوع خواسته و عدم تعیین مصادیق مورد نظر برای تامین.
• کفایت نکردن به صورت برداری ظاهری و عدم درخواست جلب نظر کارشناس در موارد فنی.
• تاخیر در ثبت دادخواست، به طوری که دلیل از بین رفته یا تغییر کرده باشد.
• عدم پیوست کردن تمامی مستندات مربوطه به دادخواست.
• عدم پیگیری پرداخت هزینه کارشناسی در موعد مقرر.

رعایت این نکات و پرهیز از اشتباهات رایج، می تواند به شما در استفاده بهینه از نهاد تامین دلیل و حفظ حقوق خود در دعاوی پیمانکاری کمک کند.

نتیجه گیری

تامین دلیل پیمانکاری، به عنوان یک راهکار حقوقی پیشگیرانه، نقش حیاتی در حفظ و مستندسازی شواهد مرتبط با اختلافات قراردادی در پروژه ها ایفا می کند. این فرآیند، نه تنها به طرفین امکان می دهد تا قبل از طرح دعوای اصلی، دلایل خود را از خطر از بین رفتن یا تغییر ماهیت محفوظ دارند، بلکه با فراهم آوردن مبنایی محکم از مستندات قانونی، مسیر دادرسی را برای آنان هموارتر می سازد.

آشنایی کامل با مفهوم تامین دلیل، درک ضرورت آن در پیچیدگی های خاص پروژه های پیمانکاری، شناخت سناریوهای رایج و نحوه تنظیم دادخواست های مربوطه، و همچنین آگاهی از مراحل اجرایی و نکات حقوقی کلیدی، ابزاری قدرتمند برای هر کارفرما، پیمانکار، و مشاور حقوقی است. اقدام به موقع در ثبت و پیگیری دادخواست تامین دلیل، به ویژه با جلب نظر کارشناس رسمی دادگستری، نه تنها اعتبار اسناد شما را افزایش می دهد، بلکه می تواند در نهایت به حفظ حقوق و منافع شما در دعاوی آینده منجر شود. در موارد پیچیده و برای اطمینان از صحت و کامل بودن فرآیند، همواره توصیه می شود از مشاوره حقوقی تخصصی بهره مند شوید.