اعتراض به حکم مهریه

اعتراض به حکم مهریه، زمانی مطرح می شود که یکی از زوجین از رأی صادر شده توسط دادگاه در خصوص مهریه ناراضی باشد و قصد داشته باشد از راه های قانونی برای تغییر یا بازنگری در آن اقدام کند. این فرآیند حقوقی، پیچیدگی ها و ظرایف خاص خود را دارد و نیازمند آگاهی دقیق از مراحل، مهلت ها، مدارک مورد نیاز و جهات قانونی اعتراض است تا بتوان به نتایج مطلوب دست یافت. آشنایی با این رویه ها می تواند سرنوشت پرونده را به نحو چشمگیری تحت تأثیر قرار دهد.

مهریه به عنوان یکی از حقوق مالی زن در عقد نکاح، به محض جاری شدن صیغه عقد، به مالکیت او درمی آید. این حق مالی، چه به صورت عندالمطالبه و چه عندالاستطاعه تعیین شده باشد، قابلیت مطالبه دارد. در بسیاری از موارد، مسیر مطالبه مهریه به دادگاه خانواده ختم می شود و دادگاه پس از بررسی مدارک و شواهد، حکمی را صادر می کند. با این حال، رأی صادره همیشه مورد رضایت طرفین دعوا نیست؛ خواه این رأی به نفع زن (زوجه) صادر شده باشد و مرد (زوج) به آن اعتراض داشته باشد، و خواه به نفع مرد باشد و زن از آن ناراضی باشد. در چنین شرایطی، قانون گذار راه هایی را برای اعتراض به حکم مهریه پیش بینی کرده است تا امکان بازنگری و احقاق حقوق فراهم شود. آگاهی از این روش های اعتراض، از جمله واخواهی، تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی، برای هر دو طرف دعوا حیاتی است. این راهنما به صورت جامع به بررسی این روش ها، شرایط هر یک، مدارک مورد نیاز، هزینه ها و مهلت های قانونی خواهد پرداخت و نمونه هایی کاربردی از لوایح و دادخواست ها را ارائه می دهد تا مخاطبان با دیدی روشن و اطلاعات کافی، مسیر حقوقی خود را پیگیری کنند.

مفهوم حکم مهریه: حضوری یا غیابی؟

پیش از ورود به جزئیات اعتراض به حکم مهریه، لازم است با مفهوم انواع حکم صادره توسط دادگاه آشنا شویم، زیرا این تمایز تأثیر مستقیمی بر روش های اعتراض دارد. حکم دادگاه در مورد مهریه می تواند به دو صورت حضوری یا غیابی صادر شود.

حکم حضوری

حکم حضوری به رایی اطلاق می شود که خوانده یا وکیل یا قائم مقام قانونی وی در تمامی جلسات دادرسی حاضر بوده یا لایحه دفاعیه ای تقدیم کرده باشد، یا اینکه اخطاریه وقت دادرسی و رأی دادگاه به وی ابلاغ واقعی شده باشد. ابلاغ واقعی به معنای این است که برگه های قضایی به شخص خوانده یا وکیل او تحویل داده شده و رسید دریافت شده باشد. در صورتی که حکم مهریه به صورت حضوری صادر شده باشد، طرق اعتراض به آن معمولاً شامل تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی است.

حکم غیابی

حکم غیابی زمانی صادر می شود که خوانده یا وکیل یا قائم مقام قانونی وی در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده باشد و به طور کتبی نیز دفاع نکرده باشد، همچنین اخطاریه وقت دادرسی و رأی دادگاه به وی ابلاغ واقعی نشده باشد (به عبارتی، ابلاغ به صورت قانونی و در محل اقامت یا از طریق نشر آگهی صورت گرفته باشد اما به دست شخص نرسیده باشد). تفاوت اساسی حکم غیابی در این است که فرد محکوم علیه غایب، علاوه بر سایر روش های اعتراض، حق واخواهی را نیز داراست که یکی از مؤثرترین راه ها برای اعتراض به حکم مهریه غیابی است.

روش های قانونی اعتراض به حکم مهریه

قانون گذار برای افرادی که به حکم مهریه اعتراض دارند، چهار روش اصلی را پیش بینی کرده است. هر یک از این روش ها دارای شرایط، مهلت ها و مراجع رسیدگی خاص خود هستند که در ادامه به تفصیل توضیح داده می شوند.

واخواهی (اعتراض به حکم غیابی)

واخواهی، یک روش اعتراضی است که منحصراً برای اعتراض به احکام غیابی کاربرد دارد. هدف از واخواهی، فراهم آوردن فرصتی برای خوانده ای است که به دلیل عدم حضور در جلسات دادرسی یا عدم اطلاع از روند پرونده، نتوانسته از خود دفاع کند.

• تعریف و ماهیت: واخواهی، درخواست رسیدگی مجدد به پرونده ای است که حکم آن به صورت غیابی علیه خوانده صادر شده است. با ثبت واخواهی، پرونده در همان دادگاه صادرکننده رأی بدوی، مجدداً مورد بررسی قرار می گیرد.
• شرایط و کاربرد: شرط اصلی واخواهی، غیابی بودن حکم صادره است. همانطور که پیشتر ذکر شد، حکم غیابی زمانی است که ابلاغیه ها به محکوم علیه غایب ابلاغ واقعی نشده باشد و او نیز در دادگاه حاضر یا لایحه دفاعیه ای تقدیم نکرده باشد. این روش، فرصتی برای زوج یا زوجه (اگر هر یک خوانده بوده و حکم غیابی علیه شان صادر شده) فراهم می آورد تا دفاعیات خود را مطرح کنند.
• اشخاص مجاز به اعتراض: فقط محکوم علیه غایب (یعنی کسی که حکم غیابی علیه او صادر شده) یا وکیل قانونی او می تواند واخواهی کند.
• جهات اعتراض: محکوم علیه غایب می تواند هرگونه دلیل و مدرکی را که در جهت رد دعوای خواهان یا تعدیل حکم باشد، ارائه کند. محدودیت خاصی در جهات اعتراض وجود ندارد و تمامی دلایل مؤثر می توانند مبنای واخواهی قرار گیرند.
• مرجع رسیدگی: دادگاه عمومی حقوقی (دادگاه خانواده) که حکم غیابی را صادر کرده است.
• مهلت قانونی اعتراض: برای اشخاص مقیم ایران، 20 روز از تاریخ ابلاغ واقعی رأی غیابی و برای اشخاص مقیم خارج از کشور، 2 ماه از تاریخ ابلاغ واقعی رأی.

تجدیدنظرخواهی

تجدیدنظرخواهی، یکی از رایج ترین روش های اعتراض به حکم مهریه است و هم برای احکام حضوری و هم غیابی (پس از انقضای مهلت واخواهی) قابل استفاده است. این روش، فرصتی برای بازنگری در رأی دادگاه بدوی توسط مرجع بالاتر فراهم می آورد.

• تعریف و ماهیت: تجدیدنظرخواهی، درخواستی است که طی آن، یکی از طرفین دعوا یا هر دو، از رأی صادر شده توسط دادگاه بدوی (دادگاه خانواده) ناراضی بوده و درخواست بررسی مجدد پرونده را در دادگاه تجدیدنظر استان دارند.
• شرایط و کاربرد: این روش برای اعتراض به احکام حضوری و نیز احکام غیابی که مهلت واخواهی آنها منقضی شده، قابل استفاده است. همچنین، می توان به حکمی که در مرحله واخواهی صادر شده نیز تجدیدنظرخواهی کرد.
• اشخاص مجاز به اعتراض: هر یک از زوجین که از حکم صادره متضرر شده باشند، می توانند تجدیدنظرخواهی کنند.
• مرجع رسیدگی: دادگاه تجدیدنظر استان (هر استانی دادگاه تجدیدنظر خاص خود را دارد).
• مهلت قانونی اعتراض: برای اشخاص مقیم ایران، 20 روز از تاریخ ابلاغ واقعی رأی و برای اشخاص مقیم خارج از کشور، 2 ماه از تاریخ ابلاغ واقعی رأی.

جهات قانونی اعتراض (ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی)

1. ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه (مثلاً جعلی بودن سند)
2. ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت شهود
3. ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی
4. ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادرکننده رأی
5. ادعای مخالف بودن رأی با موازین شرعی و یا مقررات قانونی

این جهات، مبنای قانونی اعتراض در مرحله تجدیدنظرخواهی هستند و وکیل یا شخص معترض باید مستند به یکی از این موارد، لایحه تجدیدنظرخواهی خود را تنظیم کند.

فرجام خواهی

فرجام خواهی، روشی برای اعتراض به احکام قطعی دادگاه است که در دیوان عالی کشور مورد بررسی قرار می گیرد. این روش، جنبه نظارتی دارد و به بررسی انطباق حکم با قانون می پردازد، نه بررسی ماهوی مجدد پرونده.

• تعریف و ماهیت: فرجام خواهی به معنای تشخیص انطباق یا عدم انطباق رأی صادر شده با موازین شرعی و مقررات قانونی است. در این مرحله، دیوان عالی کشور به ماهیت دعوا و صحت و سقم ادعاها ورود نمی کند، بلکه صرفاً از منظر شکلی و قانونی بودن رأی را بررسی می نماید.
• شرایط و کاربرد: فرجام خواهی برای احکام قطعی (از جمله احکام صادر شده از دادگاه تجدیدنظر یا احکام بدوی که به علت عدم تجدیدنظرخواهی قطعی شده اند) با خواسته بیش از 20 میلیون ریال (معادل 2 میلیون تومان) و یا سایر احکامی که قانوناً قابل فرجام خواهی هستند، قابل طرح است.
• اشخاص مجاز به اعتراض: هر یک از زوجین یا وکلای قانونی آنها که از حکم قطعی متضرر شده اند.
• جهات اعتراض: موارد نقض قانون، عدم رعایت تشریفات دادرسی، و موارد مندرج در مواد 368 و 370 قانون آیین دادرسی مدنی.
• مرجع رسیدگی: دیوان عالی کشور.
• مهلت قانونی اعتراض: برای اشخاص مقیم ایران، 20 روز از تاریخ ابلاغ رأی قطعی و برای اشخاص مقیم خارج از کشور، 2 ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی.

اعاده دادرسی

اعاده دادرسی، یک روش فوق العاده برای اعتراض به احکام قطعی است و تنها در شرایط بسیار خاص و محدودی که در قانون پیش بینی شده، قابل طرح است. این روش به منظور جلوگیری از تضییع حق در صورت بروز اشتباهات فاحش یا کشف دلایل جدید مطرح می شود.

• تعریف و ماهیت: اعاده دادرسی، درخواستی است که به موجب آن، یک پرونده که حکم آن قطعی شده است، در همان دادگاه صادرکننده رأی قطعی، مجدداً مورد رسیدگی قرار می گیرد، اما تنها با استناد به جهات حصری و خاص قانونی.
• شرایط و کاربرد: اعاده دادرسی فقط برای احکام قطعی (چه صادره از دادگاه بدوی و چه تجدیدنظر و یا حتی دیوان عالی کشور) و صرفاً در صورت وجود یکی از جهات مندرج در ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی امکان پذیر است.
• اشخاص مجاز به اعتراض: هر یک از زوجین یا وکلای قانونی آنها که از حکم قطعی متضرر شده اند.
• مرجع رسیدگی: دادگاه صادرکننده رأی قطعی.
• مهلت قانونی اعتراض: برای اشخاص مقیم ایران 20 روز و برای اشخاص مقیم خارج از کشور 2 ماه از تاریخ اطلاع از جهات اعاده دادرسی.

جهات قانونی اعتراض (ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی)

1. موضوع حکم، مورد ادعای خواهان نبوده باشد.
2. حکم به میزان بیشتر از خواسته صادر شده باشد.
3. وجود تضاد در مفاد یک حکم که ناشی از استناد به اصول یا فروع متضاد باشد.
4. حکم صادره مخالف با حکم دیگری باشد که قبلاً در همان دعوا بین همان اصحاب صادر شده و بدون اینکه سبب قانونی موجب بی اعتباری آن حکم شود.
5. طرف مقابل حیله و تقلبی به کار برده که در حکم دادگاه مؤثر بوده است.
6. سند یا مدارکی بعد از صدور حکم به دست آید که دلیل بر حقانیت معترض باشد و ثابت شود در زمان رسیدگی از آن مطلع نبوده.
7. پس از صدور حکم، سند و یا مدارکی جعلی بودن آن ثابت شود که مبنای اصلی حکم بوده است.

مقایسه مهلت های اعتراض به حکم مهریه

مهلت های قانونی برای اعتراض به حکم مهریه از اهمیت بالایی برخوردارند و عدم رعایت آن ها می تواند منجر به از دست رفتن حق اعتراض شود. جدول زیر، مهلت های استاندارد را برای هر روش اعتراضی نشان می دهد:

روش اعتراض	مهلت برای مقیمین ایران	مهلت برای مقیمین خارج از کشور
واخواهی	20 روز از تاریخ ابلاغ واقعی رأی	2 ماه از تاریخ ابلاغ واقعی رأی
تجدیدنظرخواهی	20 روز از تاریخ ابلاغ واقعی رأی	2 ماه از تاریخ ابلاغ واقعی رأی
فرجام خواهی	20 روز از تاریخ ابلاغ رأی قطعی	2 ماه از تاریخ ابلاغ رأی قطعی
اعاده دادرسی	20 روز از تاریخ اطلاع از جهات اعاده دادرسی	2 ماه از تاریخ اطلاع از جهات اعاده دادرسی

نحوه و مراحل عملی اعتراض به حکم مهریه

فرآیند اعتراض به حکم مهریه، فارغ از نوع روش انتخابی، نیازمند طی کردن مراحل مشخصی است که رعایت دقیق آن ها برای موفقیت در پرونده ضروری است. این مراحل به شرح زیر می باشند:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: اولین گام، اطمینان از داشتن حساب کاربری فعال در سامانه ثنا (سامانه ابلاغ الکترونیک قضایی) است. تمامی ابلاغیه ها و اوراق قضایی به صورت الکترونیکی از طریق این سامانه ارسال می شوند. در صورت عدم ثبت نام، معترض باید با مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سایت عدل ایران، نسبت به ایجاد حساب اقدام کند.
2. جمع آوری مدارک لازم: پیش از هر اقدامی، لازم است تمامی مدارک مرتبط و مورد نیاز، از جمله مدارک شناسایی، سند ازدواج، تصویر مصدق حکم صادره و هرگونه دلایل و مستندات جدید (مانند رسید پرداخت مهریه، شهادت شهود، سند اعسار و غیره) جمع آوری شود. دقت در تهیه مدارک کامل، از اهمیت بالایی برخوردار است.
3. تهیه و تنظیم دادخواست یا لایحه اعتراضی: این مرحله یکی از حساس ترین بخش های فرآیند است. معترض باید با توجه به نوع اعتراض (واخواهی، تجدیدنظرخواهی و غیره) و جهات قانونی مربوطه، دادخواست یا لایحه اعتراضی خود را به دقت تنظیم کند. این متن باید شامل مشخصات کامل طرفین، شرح واقعه، دلایل اعتراض، مستندات و خواسته دقیق از دادگاه باشد. استفاده از یک وکیل متخصص در این مرحله به شدت توصیه می شود.
4. ثبت دادخواست در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: پس از تنظیم دادخواست/لایحه، معترض باید با در دست داشتن مدارک و فایل الکترونیکی دادخواست خود (به فرمت Word یا PDF)، به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کند. در این دفاتر، دادخواست به صورت الکترونیکی ثبت و به مرجع قضایی مربوطه ارسال می شود.
5. پرداخت هزینه های دادرسی: همزمان با ثبت دادخواست، هزینه های دادرسی مربوط به هر روش اعتراضی باید پرداخت شود. این هزینه ها متغیر بوده و بر اساس درصدی از محکوم به (میزان مهریه مورد اختلاف) و سایر تعرفه های قانونی محاسبه می شود.
6. پیگیری مستمر پرونده و ابلاغیه ها: پس از ثبت دادخواست، معترض باید به طور منظم از طریق سامانه ثنا، وضعیت پرونده، تاریخ جلسات دادرسی و ابلاغیه های صادره را پیگیری کند. عدم اطلاع از روند پرونده می تواند منجر به از دست رفتن فرصت های قانونی و تضییع حقوق شود.

مدارک لازم برای اعتراض به حکم مهریه

جمع آوری مدارک کامل و صحیح، پیش شرط اساسی برای ثبت و پیگیری هرگونه اعتراض حقوقی است. در خصوص اعتراض به حکم مهریه نیز، معترض باید لیست مشخصی از اسناد و مدارک را تهیه و به دادخواست خود ضمیمه کند. مدارک لازم عموماً شامل موارد زیر است:

• مدارک شناسایی معترض: ارائه اصل و کپی کارت ملی و شناسنامه متقاضی اعتراض (زوج یا زوجه) الزامی است.
• سند ازدواج (نکاحیه): تصویر مصدق یا برابر اصل شده سند ازدواج که حاوی اطلاعات مهریه و شرایط عقد است.
• تصویر مصدق (برابر اصل شده) از حکم صادره مهریه: این سند، اصلی ترین مدرک است که نشان دهنده رأی دادگاه بدوی است. ارائه شماره پرونده و شعبه صادرکننده حکم نیز ضروری است.
• رسید ثبت نام سامانه ثنا یا اطلاعات کاربری: برای احراز هویت و پیگیری الکترونیکی پرونده.
• دلایل و مستندات جدید: هرگونه مدرک، سند یا شهادت نامه ای که می تواند ادعای معترض را ثابت کرده و در رأی دادگاه تأثیرگذار باشد، مانند:
  • اسناد واریز مهریه (در صورت ادعای پرداخت)
  • ادله اعسار و تقسیط (برای زوج)
  • اقرارنامه بذل یا ابراء مهریه توسط زوجه
  • شهادت شهود (با رعایت شرایط قانونی)
  • اسناد مالکیت جدید که پیشتر مورد بررسی قرار نگرفته اند.
• وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل): اگر اعتراض از طریق وکیل حقوقی انجام می شود، وکالت نامه رسمی وکیل باید به پرونده ضمیمه شود.

هزینه های اعتراض به حکم مهریه

هزینه های اعتراض به حکم مهریه ثابت نیست و بسته به نوع روش اعتراض و میزان مهریه (محکوم به) متفاوت است. این هزینه ها شامل حق الزحمه دادرسی و سایر هزینه های جانبی می شود که در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دریافت می گردد. آگاهی از این هزینه ها برای برنامه ریزی مالی اهمیت دارد.

جدول هزینه های دادرسی بر اساس روش اعتراض

هزینه های دادرسی که به قوه قضاییه پرداخت می شود، معمولاً درصدی از محکوم به است که برای هر مرحله اعتراضی، متفاوت تعیین شده است:

روش اعتراض	میزان هزینه (درصد از محکوم به)
واخواهی	4.5% از مبلغ محکوم به
تجدیدنظرخواهی	4.5% از مبلغ محکوم به
فرجام خواهی	5.5% از مبلغ محکوم به
اعاده دادرسی	5.5% از مبلغ محکوم به

علاوه بر این درصدهای ثابت، هزینه های دیگری نیز ممکن است در طول فرآیند اعتراض ایجاد شود که از جمله آن ها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• هزینه کارشناسی: در صورتی که برای تعیین ارزش مهریه (مانند سکه، املاک یا سایر دارایی ها) نیاز به نظر کارشناس رسمی دادگستری باشد، این هزینه توسط معترض پرداخت می شود.
• هزینه کپی برابر اصل مدارک: برای ارائه کپی مصدق از مدارک به دادگاه، هزینه ای در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی دریافت می شود.
• هزینه ابطال تمبر: برای هر برگ از دادخواست و ضمائم، تمبر باطل می شود که جزو هزینه های دادرسی محسوب می گردد.
• هزینه دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: این دفاتر نیز برای ثبت و ارسال دادخواست، هزینه ای را طبق تعرفه مصوب دریافت می کنند.

نمونه لایحه و دادخواست اعتراض به حکم مهریه

تنظیم صحیح دادخواست یا لایحه اعتراضی، از ارکان اصلی موفقیت در فرآیند اعتراض به حکم مهریه است. این سند باید با رعایت اصول حقوقی، دقت بالا و زبانی شیوا و مستدل نگاشته شود تا تأثیرگذاری لازم را بر قاضی رسیدگی کننده داشته باشد. یک لایحه خوب، نه تنها شامل مشخصات طرفین و خواسته است، بلکه باید به شرح کامل وقایع، دلایل قانونی و مستندات اعتراض بپردازد. در ادامه، نمونه هایی کلی از ساختار و محتوای دادخواست و لایحه اعتراضی ارائه می شود. لازم به ذکر است که این نمونه ها صرفاً جهت آشنایی با کلیات ساختار بوده و هر پرونده، نیازمند تنظیم لایحه اختصاصی با توجه به جزئیات و مستندات خاص خود است.

اجزای یک لایحه/دادخواست اعتراضی استاندارد

یک دادخواست یا لایحه اعتراضی معمولاً شامل بخش های زیر است:

1. عنوان: مشخص کننده نوع دادخواست (مانند: دادخواست واخواهی، لایحه تجدیدنظرخواهی، لایحه فرجام خواهی و…).
2. مشخصات خواهان/تجدیدنظرخواه/واخواه: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، نشانی کامل و شماره تماس.
3. مشخصات خوانده/تجدیدنظرخوانده/واخوانده: نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، شماره شناسنامه، تاریخ تولد، شغل، نشانی کامل و شماره تماس.
4. خواسته: به طور دقیق و مشخص بیان شود (مثلاً: واخواهی از دادنامه شماره…، تجدیدنظرخواهی از دادنامه شماره… و…).
5. دلایل و منضمات: لیست تمامی مدارک و مستندات پیوست (مانند تصویر مصدق دادنامه مورد اعتراض، سند ازدواج، اسناد پرداخت، شهادت نامه و…).
6. شرح و دلایل اعتراض: مهم ترین بخش که باید به تفصیل و با استناد به مواد قانونی و دلایل موجود، شرح داده شود که چرا حکم صادره نادرست یا ناعادلانه است و چه خواستی از دادگاه وجود دارد. در این بخش باید به جهات قانونی اعتراض (مثلاً ماده 348 یا 426 قانون آیین دادرسی مدنی) اشاره شود.
7. امضا و تاریخ.

نمونه دادخواست واخواهی از حکم غیابی مهریه

بسمه تعالی
دادخواست واخواهی

مشخصات واخواه:
نام: [نام]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
نشانی: [نشانی کامل]

مشخصات واخوانده:
نام: [نام]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
نشانی: [نشانی کامل]

خواسته:
واخواهی از دادنامه غیابی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی/خانواده [نام شهر] و تقاضای نقض آن و رسیدگی مجدد و صدور حکم مقتضی.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق (برابر اصل) دادنامه غیابی شماره [شماره دادنامه]
2. تصویر مصدق (برابر اصل) سند نکاحیه شماره [شماره سند ازدواج]
3. [سایر مدارک و مستندات، مثلاً گواهی عدم ابلاغ واقعی، شهادت نامه، فیش واریز مهریه و...]

شرح و دلایل اعتراض:
با سلام و احترام؛
به استحضار می رساند اینجانب [نام واخواه]، واخواه پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده]، به موجب دادنامه غیابی شماره [شماره دادنامه] مورخ [تاریخ دادنامه] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی/خانواده [نام شهر]، محکوم به پرداخت [میزان مهریه] مهریه در حق واخوانده گردیده ام.
این در حالی است که دادنامه مذکور به صورت غیابی و بدون اطلاع واقعی اینجانب از روند دادرسی و جلسات دادگاه صادر گردیده و فرصت دفاع و ارائه مستندات فراهم نبوده است. مدارک ابرازی از سوی واخوانده نیز [دلایل عدم اعتبار یا نقص مدارک واخوانده را شرح دهید].
اینجانب [شرح دقیق دلایل واخواهی، مثلاً: مهریه را پیش تر پرداخت کرده ام و رسید آن موجود است/زوجه مهریه خود را ابراء کرده است/میزان مهریه به صورت نادرست محاسبه شده است/توانایی پرداخت مهریه به صورت یکجا را ندارم و تقاضای اعسار دارم و ...] که در صورت بررسی مجدد، به وضوح اثبات خواهد شد.
لذا با تقدیم این دادخواست، مستند به ماده 305 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای واخواهی از دادنامه غیابی صدرالاشاره، نقض آن و رسیدگی مجدد به پرونده و صدور حکم به [خواسته جدید یا رد دعوای واخوانده] را دارم.

امضاء واخواه
تاریخ

نمونه لایحه تجدیدنظرخواهی به حکم مهریه

بسمه تعالی
لایحه تجدیدنظرخواهی

شماره پرونده: [شماره پرونده اصلی در دادگاه بدوی]
شماره دادنامه مورد اعتراض: [شماره دادنامه بدوی]
تاریخ دادنامه مورد اعتراض: [تاریخ دادنامه بدوی]
مرجع صادرکننده دادنامه: شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی/خانواده [نام شهر]

تجدیدنظرخواه:
نام: [نام]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
نشانی: [نشانی کامل]

تجدیدنظرخوانده:
نام: [نام]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
نشانی: [نشانی کامل]

خواسته:
تجدیدنظرخواهی از دادنامه شماره [شماره دادنامه بدوی] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی/خانواده [نام شهر] و تقاضای نقض آن و صدور حکم مقتضی.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق (برابر اصل) دادنامه بدوی شماره [شماره دادنامه بدوی]
2. تصویر مصدق (برابر اصل) سند نکاحیه شماره [شماره سند ازدواج]
3. [سایر مدارک و مستندات، مثلاً اقرارنامه، شهادت نامه، اسناد مثبته، فیش واریز و...]

شرح و دلایل تجدیدنظرخواهی:
با سلام و احترام؛
به استحضار ریاست و قضات محترم شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] می رساند:
اینجانب [نام تجدیدنظرخواه]، تجدیدنظرخواه پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده بدوی]، به موجب دادنامه شماره [شماره دادنامه بدوی] مورخ [تاریخ دادنامه بدوی] صادره از شعبه [شماره شعبه] دادگاه عمومی حقوقی/خانواده [نام شهر]، محکوم به پرداخت [میزان مهریه] مهریه در حق تجدیدنظرخوانده گردیده ام.
اینجانب نسبت به دادنامه مذکور به دلایل زیر اعتراض داشته و تقاضای نقض آن را دارم:
1. [اشاره به جهت اول اعتراض مطابق ماده 348 ق.آ.د.م]:

   الف- ادعای عدم اعتبار مستندات دادگاه: (در این قسمت، به تشریح دلایلی بپردازید که نشان می دهد مستندات مورد استناد دادگاه بدوی، فاقد اعتبار قانونی است، مثلاً اسنادی جعلی یا شهادتی غیرموثق بوده است.)
   ب- ادعای عدم توجه قاضی به دلایل ابرازی: (شرح دهید که چه دلایلی توسط شما به دادگاه ارائه شده بود که مورد توجه قاضی قرار نگرفته و نادیده انگاشته شده است.)
   ج- ادعای مخالف بودن رأی با موازین شرعی و یا مقررات قانونی: (توضیح دهید که رأی صادره چگونه با اصول شرعی یا مواد قانونی مشخصی در تعارض است و کدام ماده قانونی نقض شده است.)

این دلایل و مستندات، حکایت از عدم صحت رأی صادره داشته و ضروری است که پرونده مجدداً مورد رسیدگی دقیق قرار گیرد.
لذا با توجه به جهات فوق، مستند به ماده 348 قانون آیین دادرسی مدنی، تقاضای نقض دادنامه تجدیدنظرخواسته و صدور حکم بر [خواسته جدید، مثلاً رد دعوای مطالبه مهریه، تقسیط مهریه، یا تعدیل آن] مورد استدعاست.

امضاء تجدیدنظرخواه
تاریخ

نمونه لایحه اعتراض زوج به حکم قطعی مهریه (برای فرجام خواهی یا اعاده دادرسی)

بسمه تعالی
لایحه فرجام خواهی / اعاده دادرسی

شماره پرونده: [شماره پرونده اصلی]
شماره دادنامه قطعی مورد اعتراض: [شماره دادنامه قطعی]
تاریخ دادنامه قطعی مورد اعتراض: [تاریخ دادنامه قطعی]
مرجع صادرکننده دادنامه قطعی: [مثلاً: شعبه [شماره شعبه] دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] / شعبه [شماره شعبه] دیوان عالی کشور]

فرجام خواه/اعاده کننده دادرسی (زوج):
نام: [نام]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
نشانی: [نشانی کامل]

فرجام خوانده/طرف مقابل (زوجه):
نام: [نام]
نام خانوادگی: [نام خانوادگی]
نام پدر: [نام پدر]
کد ملی: [کد ملی]
نشانی: [نشانی کامل]

خواسته:
فرجام خواهی / اعاده دادرسی از دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه قطعی] و تقاضای نقض آن و صدور حکم عادلانه.

دلایل و منضمات:
1. تصویر مصدق (برابر اصل) دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه قطعی]
2. تصویر مصدق (برابر اصل) سند نکاحیه شماره [شماره سند ازدواج]
3. [سایر مدارک و مستندات مرتبط با جهات فرجام خواهی/اعاده دادرسی، مثلاً اسناد جدیدالکشف، اسناد جعلی بودن مدارک طرف مقابل و...]

شرح و دلایل اعتراض (فرجام خواهی):
با سلام و احترام؛
به استحضار ریاست و مستشاران محترم دیوان عالی کشور می رساند:
اینجانب [نام زوج]، فرجام خواه پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده اصلی]، به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه قطعی] مورخ [تاریخ دادنامه قطعی] صادره از [مرجع صادرکننده دادنامه قطعی]، محکوم به پرداخت [میزان مهریه] مهریه در حق فرجام خوانده گردیده ام.
اینجانب نسبت به دادنامه مذکور به دلایل نقض قوانین و عدم رعایت موازین شرعی و قانونی، مستند به مواد [اشاره به مواد قانونی مرتبط با فرجام خواهی، مثلاً مواد 368 و 370 قانون آیین دادرسی مدنی] معترض بوده و تقاضای فرجام خواهی و نقض آن را دارم.
[شرح دقیق نقض قوانین، مثلاً: دادنامه بدون توجه به دلایل اعسار اینجانب صادر شده است/رأی صادره با فتاوی معتبر و اصول فقهی در تعارض است/در دادرسی اولیه، تشریفات قانونی رعایت نشده است و...]
لذا از محضر عالی درخواست رسیدگی و نقض دادنامه فرجام خواسته و صدور حکم مقتضی را دارم.

شرح و دلایل اعتراض (اعاده دادرسی):
با سلام و احترام؛
به استحضار ریاست و مستشاران محترم دادگاه [نام دادگاه صادرکننده رأی قطعی] می رساند:
اینجانب [نام زوج]، متقاضی اعاده دادرسی در پرونده کلاسه [شماره کلاسه پرونده اصلی]، به موجب دادنامه قطعی شماره [شماره دادنامه قطعی] مورخ [تاریخ دادنامه قطعی] صادره از [مرجع صادرکننده دادنامه قطعی]، محکوم به پرداخت [میزان مهریه] مهریه در حق طرف مقابل گردیده ام.
اینجانب نسبت به دادنامه مذکور، به دلیل وجود یکی از جهات حصری اعاده دادرسی، مستند به ماده 426 قانون آیین دادرسی مدنی، معترض بوده و تقاضای اعاده دادرسی و نقض آن را دارم.
جهت اعاده دادرسی: [در این قسمت، به صورت دقیق به یکی از هفت بند ماده 426 ق.آ.د.م اشاره کرده و شرح دهید که چگونه آن جهت در پرونده شما محقق شده است. مثلاً:
- وجود تضاد در مفاد حکم: رأی صادره در قسمتی با قسمت دیگر در تضاد است به این دلیل که...
- کشف اسناد جدید: پس از صدور حکم قطعی، سندی (مانند سند اقرار زوجه به بذل مهریه) به دست آمده که در زمان رسیدگی وجود نداشته و ثابت کننده حقانیت اینجانب است و...]
لذا با توجه به تحقق جهت اعاده دادرسی فوق الذکر، تقاضای رسیدگی مجدد به پرونده و نقض دادنامه قطعی مورد اعتراض را دارم.

امضاء زوج
تاریخ

سناریوهای خاص و نکات حقوقی تکمیلی

در کنار روش های عمومی اعتراض به حکم مهریه، برخی سناریوهای خاص و نکات حقوقی وجود دارند که آگاهی از آن ها می تواند به طرفین در مواجهه با چالش های احتمالی کمک کند. این بخش به بررسی این موارد می پردازد.

اعتراض زوج به حکم قطعی مهریه

در مواردی که حکم مهریه قطعی شده و زوج (مرد) به آن معترض است، راه های محدودی برای اعتراض باقی می ماند. معمولاً این اعتراض از طریق فرجام خواهی و اعاده دادرسی امکان پذیر است. اعتراض زوج در این مرحله ممکن است به دلایلی چون ادعای پرداخت مهریه، بذل یا ابراء آن توسط زوجه، یا کشف اسناد جدیدی که حقانیت زوج را ثابت کند، مطرح شود. ارتباط این اعتراض با موضوع اعسار مهریه نیز حائز اهمیت است؛ حتی اگر حکمی قطعی شده باشد، زوج همچنان می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه و تقسیط آن را تقدیم کند، که در صورت پذیرش، نحوه اجرای حکم را تغییر می دهد، هرچند اصل حکم مهریه را نقض نمی کند.

اعتراض زوجه به حکم کم بودن مهریه

گاهی ممکن است زوجه از حکم صادره در مورد مهریه ناراضی باشد، به عنوان مثال، دادگاه مبلغی کمتر از آنچه مورد انتظار او بوده یا مطابق عرف بوده است، را تعیین کرده باشد (مخصوصاً در مورد مهرالمثل یا مهرالمتعه). در چنین حالتی، زوجه نیز می تواند به روش های تجدیدنظرخواهی (در صورتی که حکم بدوی باشد) یا در موارد بسیار خاص، اعاده دادرسی یا فرجام خواهی (برای احکام قطعی) متوسل شود. دلایل اعتراض زوجه می تواند شامل عدم توجه دادگاه به دلایل ارائه شده، اشتباه در محاسبه، یا عدم رعایت موازین شرعی و قانونی در تعیین میزان مهریه باشد.

نقش وکیل متخصص در اعتراض به حکم مهریه

پیچیدگی های حقوقی و قضایی مربوط به مهریه و اعتراض به احکام آن، نیازمند دانش تخصصی و تجربه کافی است. حضور یک وکیل متخصص خانواده و آگاه به مسائل مهریه، می تواند نقش بسیار مؤثری در موفقیت فرآیند اعتراض ایفا کند. وکیل با اشراف بر قوانین و رویه های قضایی، می تواند در تنظیم دقیق دادخواست و لوایح، جمع آوری مدارک لازم، رعایت مهلت های قانونی و ارائه دفاعیات مستدل به دادگاه، به معترض کمک شایانی نماید. وکیل نه تنها به عنوان نماینده حقوقی، بلکه به عنوان یک مشاور امین، می تواند راهنمایی های لازم را در طول مسیر به موکل خود ارائه دهد و از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری کند.

اشتباهات رایج در فرآیند اعتراض و راهکارهای پیشگیری

در فرآیند اعتراض به حکم مهریه، اشتباهات متعددی ممکن است رخ دهد که عواقب جبران ناپذیری به دنبال دارد. آگاهی از این اشتباهات و راهکارهای پیشگیری از آن ها، ضروری است:

• بی توجهی به مهلت های قانونی: یکی از شایع ترین اشتباهات، از دست دادن مهلت های قانونی اعتراض است. مهلت ها قطعی بوده و پس از انقضا، حق اعتراض از بین می رود. راهکار: بلافاصله پس از ابلاغ رأی، مهلت های قانونی را بررسی کرده و در اسرع وقت اقدام کنید.
• عدم ارائه مدارک کافی و مستدل: تنها ادعا کافی نیست، بلکه باید با مدارک معتبر و مستندات قانونی پشتیبانی شود. راهکار: پیش از اقدام به اعتراض، تمامی مدارک مرتبط را جمع آوری و مصدق کنید. در صورت نیاز به شهادت شهود، شاهدان باید شرایط قانونی را دارا باشند.
• تنظیم نادرست دادخواست یا لایحه: اشتباه در نگارش خواسته، دلایل اعتراض یا عدم استناد به مواد قانونی صحیح، می تواند منجر به رد دادخواست شود. راهکار: از الگوهای استاندارد استفاده کرده و حتی الامکان از کمک وکیل متخصص بهره بگیرید.
• پیگیری نکردن ابلاغیه ها: عدم پیگیری مستمر ابلاغیه ها در سامانه ثنا، می تواند منجر به عدم اطلاع از تاریخ جلسات یا صدور احکام جدید شود. راهکار: به طور منظم سامانه ثنا را بررسی کنید و از فعال بودن اطلاع رسانی پیامکی اطمینان حاصل نمایید.

پیامدهای اعتراض بی مورد به حکم مهریه

اعتراض بی مورد یا بدون دلیل مستدل به حکم مهریه، علاوه بر اتلاف وقت و انرژی طرفین و دستگاه قضایی، می تواند پیامدهای منفی دیگری نیز داشته باشد. این پیامدها شامل تحمیل هزینه های دادرسی اضافی، اطاله دادرسی و در برخی موارد، حتی بدتر شدن شرایط حقوقی معترض است. دادگاه های تجدیدنظر و دیوان عالی کشور به دنبال نقض آشکار قوانین یا اشتباهات فاحش در احکام هستند و صرفاً نارضایتی شخصی از رأی، مبنای کافی برای تغییر حکم نخواهد بود. لذا، پیش از هرگونه اقدام اعتراضی، توصیه می شود با مشاوران حقوقی متخصص مشورت کرده و از مستدل و موجه بودن اعتراض خود اطمینان حاصل کنید.

جمع بندی

اعتراض به حکم مهریه، یک فرآیند حقوقی دقیق و حساس است که آگاهی از جزئیات آن برای حفظ حقوق زوجین ضروری است. از واخواهی برای احکام غیابی گرفته تا تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی و اعاده دادرسی برای احکام قطعی، هر روشی شرایط، مهلت ها و جهات قانونی خاص خود را دارد. آشنایی با این روش ها، نحوه تنظیم صحیح دادخواست و لایحه، و ارائه مدارک مستدل، نقش کلیدی در موفقیت این فرآیند ایفا می کند. توصیه اکید می شود که پیش از هرگونه اقدام، با وکیل متخصص در امور خانواده مشورت نموده و با دیدی واقع بینانه و مستند، مسیر حقوقی خود را پیگیری نمایید تا از اتلاف زمان، هزینه و تضییع حقوق پیشگیری شود.