نمونه شکواییه نشر اکاذیب

تنظیم شکواییه نشر اکاذیب گام نخست در دفاع از حقوق افراد در برابر اطلاعات نادرست است. در دنیای امروز که سرعت انتشار اخبار کاذب به شدت افزایش یافته، این شکواییه ابزاری قانونی برای مقابله با آسیب های مادی و معنوی ناشی از این جرم محسوب می شود. در ادامه، راهنمای جامعی برای درک و تنظیم این سند حقوقی ارائه شده است.

در عصر اطلاعات و ارتباطات، دسترسی آسان به ابزارهای انتشار محتوا، در کنار مزایای بی شمار، چالش های جدیدی را نیز به وجود آورده است. یکی از این چالش ها، پدیده نشر اکاذیب است که می تواند بنیان های اجتماعی، اقتصادی و حتی فردی را تحت تاثیر قرار دهد. این جرم که هم در بستر سنتی (مانند روزنامه ها و نامه ها) و هم در فضای مجازی (شبکه های اجتماعی، وب سایت ها) قابل ارتکاب است، می تواند به حیثیت، اعتبار و منافع افراد حقیقی و حقوقی لطمه وارد کند.

شناخت دقیق ابعاد حقوقی جرم نشر اکاذیب، تفکیک آن از جرایم مشابهی چون افترا و توهین، و آگاهی از نحوه صحیح تنظیم شکواییه، برای هر شهروندی که قصد دفاع از حقوق خود یا جلوگیری از سوءاستفاده های احتمالی را دارد، ضروری است. این مقاله با هدف ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی، به بررسی تمامی جنبه های مرتبط با شکواییه نشر اکاذیب می پردازد.

جرم نشر اکاذیب چیست؟ (تعریف و مبانی قانونی)

نشر اکاذیب یکی از جرایم علیه آسایش عمومی و حیثیت افراد است که هدف آن ایجاد ضرر به دیگری یا تشویش اذهان عمومی است. این جرم دارای ارکان مشخصی است که برای تحقق آن باید تمامی این ارکان وجود داشته باشند.

تعریف کلی نشر اکاذیب

جرم نشر اکاذیب عبارت است از اظهار یا انتساب کذب یک امر به دیگری، به نحوی که این امر خلاف واقع بوده و با قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی صورت گیرد. این جرم می تواند از طریق مختلفی، اعم از مکتوب یا دیجیتال، واقع شود.

نشر اکاذیب سنتی (ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی)

ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات و مجازات های بازدارنده) به صراحت جرم نشر اکاذیب را در بستر سنتی تعریف کرده است. این ماده بیان می دارد:

هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه یا شکواییه یا مراسلات یا عرایض یا گزارش یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضاء یا بدون امضاء اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت رأساً یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحاً یا تلویحاً نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق مزبور به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به غیر وارد شود یا نه علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، باید به حبس از دو ماه تا دو سال و یا شلاق تا (۷۴) ضربه محکوم شود.

شرح ارکان جرم:

• رکن مادی: شامل اظهار یا انتساب اکاذیب است. این اظهار یا انتساب باید به یکی از اشکال مقرر در قانون، مانند نامه، شکواییه، مراسلات، اوراق چاپی یا خطی صورت گیرد. اهمیت دارد که این اظهارات باید مکتوب باشند و اظهارات شفاهی (به جز در موارد خاصی که ممکن است عنوان توهین یا افترا را پیدا کنند) در شمول این ماده نیستند. اکاذیب می تواند شامل اخبار دروغین یا اعمال غیرمجرمانه ای باشد که به دیگری نسبت داده می شود.
• رکن معنوی: این رکن شامل سوء نیت عام و سوء نیت خاص است. سوء نیت عام به معنای آگاهی مرتکب از کذب بودن اظهارات و اراده وی برای انتشار آن هاست. سوء نیت خاص نیز به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی اشاره دارد. بدون اثبات این قصد، جرم نشر اکاذیب محقق نخواهد شد.
• رکن قانونی: ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، مبنای قانونی این جرم را تشکیل می دهد.

تأکید می شود که اظهارات شفاهی، به تنهایی، مصداق نشر اکاذیب بر اساس این ماده قانونی نیستند؛ مگر آنکه در شرایط خاصی مصادیق سایر جرایم مانند توهین یا افترا را محقق کنند.

نشر اکاذیب در فضای مجازی (ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه ای / ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی)

با گسترش فناوری اطلاعات و نفوذ فضای مجازی در زندگی روزمره، قانون گذار جرم نشر اکاذیب را به این بستر نیز تسری داده است. ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه ای (که در حال حاضر به عنوان ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی نیز شناخته می شود) به شرح زیر است:

هرکس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله سیستم رایانه ای یا مخابراتی اکاذیبی را منتشر نماید یا در دسترس دیگران قرار دهد یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت، رأساً یا به عنوان نقل قول، به شخص حقیقی یا حقوقی به طور صریح یا تلویحی نسبت دهد، اعم از اینکه از طریق یاد شده به نحوی از انحاء ضرر مادی یا معنوی به دیگری وارد شود یا نشود، افزون بر اعاده حیثیت (در صورت امکان)، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا یکصد و پنجاه میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

شرح ارکان جرم در فضای مجازی و تفاوت های آن با نوع سنتی:

تفاوت اصلی در رکن مادی است؛ در فضای مجازی، ابزار ارتکاب جرم سیستم رایانه ای یا مخابراتی است که شامل:

• انتشار اکاذیب: مانند انتشار یک خبر دروغین در یک وبسایت خبری یا کانال تلگرامی.
• در دسترس قرار دادن اکاذیب: مثلاً بارگذاری فایلی حاوی اطلاعات کذب در یک پلتفرم به اشتراک گذاری فایل.
• انتساب اعمال خلاف حقیقت: نسبت دادن یک کار نادرست (مجرمانه یا غیرمجرمانه) به یک فرد یا سازمان از طریق شبکه های اجتماعی یا ایمیل.

مصادیق رایج:

• انتشار شایعات دروغین در اینستاگرام، تلگرام، واتساپ یا سایر پیام رسان ها.
• پست کردن اطلاعات نادرست درباره یک شرکت در یک وبلاگ یا وب سایت.
• ارسال ایمیل های حاوی اخبار کذب به تعداد زیادی از گیرندگان.
• پیامک های انبوه حاوی اطلاعات غیرواقعی.

رکن معنوی (قصد اضرار یا تشویش اذهان) و رکن قانونی (ماده ۷۴۶ ق.م.ا) مشابه با نشر اکاذیب سنتی است. تأکید بر گستردگی شمول این ماده نشان می دهد که هرگونه انتشار، در دسترس قرار دادن یا انتساب خلاف واقع از طریق ابزارهای دیجیتال، می تواند مشمول این جرم باشد.

تفاوت های کلیدی: نشر اکاذیب، افترا و توهین

برای درک عمیق تر جرم نشر اکاذیب و نحوه تنظیم شکواییه، لازم است تفاوت های آن با جرایم مشابهی نظیر افترا و توهین به دقت مشخص شود. این سه جرم، هرچند همگی به نوعی به حیثیت و اعتبار افراد لطمه می زنند، اما از نظر ارکان تشکیل دهنده، قصد مرتکب و نوع عمل ارتکابی، دارای تمایزات اساسی هستند.

نشر اکاذیب

همانطور که پیشتر توضیح داده شد، نشر اکاذیب به انتساب کذب اخبار یا اعمال غیرمجرمانه به دیگری با قصد اضرار یا تشویش اذهان عمومی/مقامات رسمی اشاره دارد. در این جرم، لزوماً یک عمل مجرمانه به فرد نسبت داده نمی شود، بلکه اخبار یا مطالبی خلاف واقع منتشر می گردد.

افترا (ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی)

ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی جرم افترا را بیان می کند:

هرکس به وسیله اوراق چاپی یا خطی یا به وسیله درج در روزنامه و جرائد یا نطق در مجامع یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحاً نسبت دهد یا آن ها را منتشر نماید که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید جز در مواردی که موجب حد است به یک ماه تا یک سال حبس و تا ۷۴ ضربه شلاق یا یک میلیون تا شش میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

افترا شامل انتساب صریح یک عمل مجرمانه به دیگری است. تفاوت کلیدی اینجاست که در افترا، الزاماً نیازی به اثبات قصد اضرار نیست و همچنین، بار اثبات عدم صحت ادعا بر عهده شاکی نیست، بلکه متهم باید صحت انتساب را ثابت کند. اگر متهم نتواند صحت عمل مجرمانه انتسابی را ثابت کند، عمل وی افترا محسوب می شود.

توهین

توهین عبارت است از به کار بردن الفاظ، اشارات یا رفتارهایی که موجب اهانت، تحقیر و هتک حرمت شخص دیگر شود. در جرم توهین، بر خلاف نشر اکاذیب و افترا، نیازی به انتساب هیچ عمل خاصی (چه مجرمانه و چه غیرمجرمانه) به دیگری نیست. صرفاً کافی است که لفظ یا رفتار اهانت آمیز تلقی شود. توهین می تواند به صورت شفاهی، کتبی یا از طریق فضای مجازی صورت گیرد.

جدول مقایسه: نشر اکاذیب، افترا و توهین

برای شفافیت بیشتر، تفاوت های این سه جرم در جدول زیر خلاصه شده است:

ویژگی	نشر اکاذیب	افترا	توهین
انتساب چیست؟	اخبار کذب یا اعمال غیرمجرمانه	عمل مجرمانه	الفاظ/رفتار اهانت آمیز
قصد؟	اضرار/تشویش اذهان عمومی	انتساب عمل مجرمانه (با یا بدون قصد اضرار)	اهانت/هتک حرمت
باید کذب باشد؟	بله	بله (اما اثبات عدم صحت بر عهده متهم نیست)	خیر (ممکن است کذب باشد یا نباشد)
نوع انتشار	مکتوب/مجازی	مکتوب/مجازی/شفاهی	مکتوب/مجازی/شفاهی

مجازات جرم نشر اکاذیب و نکات مرتبط

آگاهی از مجازات های قانونی مربوط به جرم نشر اکاذیب برای قربانیان این جرم و همچنین کسانی که قصد طرح شکایت دارند، بسیار حیاتی است. این اطلاعات به آن ها کمک می کند تا انتظارات واقع بینانه ای از فرآیند قضایی داشته باشند و بتوانند تصمیمات حقوقی آگاهانه تری اتخاذ کنند.

مجازات نشر اکاذیب سنتی (ماده ۶۹۸)

مطابق ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، مجازات جرم نشر اکاذیب سنتی عبارت است از:

• حبس: از دو ماه تا دو سال.
• شلاق: تا ۷۴ ضربه.
• اعاده حیثیت: در صورت امکان و بنا به درخواست شاکی، دادگاه می تواند حکم به اعاده حیثیت (بازگرداندن آبرو و اعتبار از دست رفته) صادر کند.

مجازات نشر اکاذیب در فضای مجازی (ماده ۱۸ / ۷۴۶)

بر اساس ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه ای (ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی)، مجازات نشر اکاذیب در فضای مجازی شامل:

• حبس: از نود و یک روز تا دو سال.
• جزای نقدی: از بیست میلیون ریال تا یکصد و پنجاه میلیون ریال.
• هر دو مجازات: دادگاه می تواند هم حبس و هم جزای نقدی را برای مرتکب در نظر بگیرد.
• اعاده حیثیت: همانند نوع سنتی، در صورت امکان، اعاده حیثیت نیز می تواند مورد حکم قرار گیرد.

قابل گذشت بودن یا نبودن

یکی از نکات مهم در مورد جرایم، قابل گذشت بودن یا نبودن آن هاست که بر روند رسیدگی و ادامه پرونده تأثیر می گذارد:

• نشر اکاذیب سنتی: عموماً یک جرم قابل گذشت محسوب می شود. به این معنا که اگر شاکی پس از طرح شکایت، از شکایت خود صرف نظر کند، تعقیب کیفری متوقف خواهد شد.
• نشر اکاذیب در فضای مجازی: در مورد قابل گذشت بودن یا نبودن این جرم در فضای مجازی، اختلاف نظر وجود دارد. با این حال، نظر غالب و رویه قضایی بیشتر بر غیرقابل گذشت بودن این جرم تاکید دارد، به ویژه اگر جنبه عمومی داشته باشد و موجب تشویش اذهان عمومی گردد. این امر بدین معناست که حتی با رضایت شاکی خصوصی، دادستان می تواند به دلیل جنبه عمومی جرم، تعقیب را ادامه دهد.

اعاده حیثیت

اعاده حیثیت به معنای جبران خسارات حیثیتی و بازگرداندن اعتبار اجتماعی فردی است که در نتیجه نشر اکاذیب آسیب دیده است. دادگاه می تواند علاوه بر مجازات مرتکب، حکم به اعاده حیثیت شاکی نیز صادر کند. این اعاده حیثیت ممکن است شامل انتشار تکذیبیه، عذرخواهی رسمی یا هر اقدام دیگری باشد که برای جبران آسیب های وارده به آبرو و اعتبار فرد ضروری است.

راهنمای گام به گام تنظیم و ثبت شکواییه نشر اکاذیب

تنظیم و ثبت شکواییه نشر اکاذیب یک فرآیند حقوقی است که نیازمند دقت و آگاهی از جزئیات است. طی کردن صحیح این مراحل می تواند به تسریع و موفقیت آمیز بودن رسیدگی به پرونده کمک شایانی کند.

مرحله اول: جمع آوری ادله و مستندات (مهم ترین گام)

بدون ادله و مستندات قوی، اثبات جرم نشر اکاذیب بسیار دشوار خواهد بود. این مرحله نیازمند دقت و توجه فراوان است:

• اثبات خلاف واقع بودن مطالب: شاکی باید قادر باشد نشان دهد که مطالب منتشر شده یا انتسابی، خلاف واقعیت هستند. این امر می تواند از طریق ارائه اسناد، مدارک رسمی، گزارش کارشناسی (مثلاً گزارش حسابرسی برای اثبات عدم ورشکستگی)، یا شهادت شهود که صحت ادعای شاکی را تأیید کنند، صورت پذیرد.
• اثبات قصد اضرار یا تشویش اذهان: اثبات سوء نیت خاص مرتکب (قصد اضرار یا تشویش) معمولاً از طریق قراین و شواهد صورت می گیرد. این قراین می تواند شامل سوابق دشمنی، تکرار انتشار اکاذیب، گستردگی انتشار، یا محتوای خصمانه مطالب باشد.
• نوع ادله در فضای مجازی: در جرایم سایبری، ادله دیجیتال اهمیت ویژه ای دارند. این ادله می توانند شامل:
  • اسکرین شات های (تصاویر صفحه) دقیق و دارای تاریخ و زمان انتشار.
  • پرینت مکالمات، ایمیل ها یا پیامک ها.
  • گزارش رسمی از پلیس فتا که محتوای مجرمانه و اطلاعات مربوط به مرتکب (در صورت امکان شناسایی) را تأیید کند.
  • شهادت شهود که محتوای منتشر شده را دیده اند یا شنیده اند.
  • هرگونه لینک، آدرس وب سایت یا آیدی (ID) شبکه های اجتماعی که مطالب کذب در آن منتشر شده است.
• اهمیت نگهداری اصل مستندات: همیشه اصل مستندات و مدارک (مانند نامه های اصلی، فایل های دیجیتال و…) را برای ارائه به مراجع قضایی حفظ کنید. کپی ها ممکن است کافی نباشند.

مرحله دوم: تنظیم دقیق شکواییه

شکواییه باید به صورت شفاف، دقیق و کامل تنظیم شود تا روند رسیدگی به درستی پیش برود:

• مشخصات دقیق شاکی و مشتکی عنه: اطلاعات کامل هویتی شاکی (نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس، شماره تماس) و در صورت اطلاع، مشخصات کامل مشتکی عنه (متهم) باید ذکر شود. اگر مشتکی عنه ناشناس است، باید درخواست شناسایی او از طریق مراجع قانونی (مانند پلیس فتا) در شکواییه قید شود.
• شرح کامل و شفاف واقعه: شرح واقعه باید با جزئیات کامل و به ترتیب زمانی بیان شود. شامل:
  • زمان دقیق (تاریخ و ساعت).
  • مکان یا بستر انتشار (مثلاً وب سایت، کانال تلگرام، نامه).
  • نحوه انتشار اکاذیب.
  • محتوای دقیق اکاذیب منتشر شده.
  • نحوه اطلاع شاکی از اکاذیب.
  • تأثیرات مادی یا معنوی ناشی از نشر اکاذیب بر شاکی.
• ذکر مواد قانونی مورد استناد: به وضوح ذکر کنید که عمل ارتکابی مشتکی عنه، مصداق کدام ماده قانونی است (ماده ۶۹۸ یا ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه ای/۷۴۶ ق.م.ا).
• درخواست رسیدگی و مجازات: در پایان شکواییه، به وضوح درخواست خود مبنی بر تعقیب کیفری و مجازات مشتکی عنه و همچنین درخواست اعاده حیثیت (در صورت تمایل) را مطرح کنید.

مرحله سوم: ثبت شکواییه در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا سامانه ثنا

ثبت شکواییه آخرین مرحله از فرآیند طرح شکایت است:

• مراحل ورود به سامانه ثنا و ثبت شکایت: امروزه اکثر شکواییه ها از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی و سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیکی قضایی) ثبت می شوند. ابتدا باید در سامانه ثنا ثبت نام و احراز هویت کرده باشید. سپس با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، می توانید شکواییه آماده شده خود را به همراه مستندات ارائه دهید. کارشناسان دفتر، شکواییه را در سامانه بارگذاری و برای دادسرای مربوطه ارسال می کنند.
• مدارک لازم برای پیوست:
  • کارت ملی شاکی.
  • اصل مستندات و ادله جمع آوری شده (مانند پرینت اسکرین شات ها، نسخه های اصلی نامه ها).
  • وکالت نامه (در صورت داشتن وکیل).
  • فرم تکمیل شده شکواییه.

نمونه شکواییه نشر اکاذیب (با بخش های قابل ویرایش و دانلود)

برای تسهیل فرآیند تنظیم شکواییه، در این بخش دو نمونه کاربردی ارائه می شود که می توانید آن ها را متناسب با شرایط پرونده خود ویرایش و استفاده کنید. این نمونه ها ساختاری استاندارد را برای یک شکواییه حقوقی دنبال می کنند.

نمونه شکواییه نشر اکاذیب سنتی

ریاست محترم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان [نام شهرستان]

سلام علیکم؛

احتراماً به استحضار عالی می رساند، اینجانب [نام شاکی] فرزند [نام پدر شاکی] به کد ملی [کد ملی شاکی] و به نشانی [آدرس کامل شاکی]، شاکی پرونده حاضر، در تاریخ [تاریخ وقوع جرم] مطلع گردیدم که مشتکی عنه آقای/خانم [نام مشتکی عنه (در صورت اطلاع)] فرزند [نام پدر مشتکی عنه (در صورت اطلاع)] به کد ملی [کد ملی مشتکی عنه (در صورت اطلاع)] و به نشانی [آدرس کامل مشتکی عنه (در صورت اطلاع)]، اقدام به انتشار مطالب کذب و خلاف واقع در قالب [نوع سند، مانند: نامه کتبی، اوراق چاپی، گزارش] نموده است. محتوای این مطالب کذب شامل [شرح دقیق اکاذیب و نحوه انتشار، مثال: انتساب ورشکستگی اینجانب در بازار به قصد ضربه زدن به اعتبار تجاری بنده و تشویش اذهان عمومی تجار مرتبط با اینجانب] بوده که به قصد اضرار به اینجانب و تشویش اذهان [عمومی/مقامات رسمی/جامعه تجاری] منتشر گردیده است.

اینجانب هیچ گونه [رابطه/فعالیت تجاری/وضعیت مالی] خلاف واقع ذکر شده ندارم و مستندات مربوط به صحت [وضعیت مالی/فعالیت ها] اینجانب به پیوست تقدیم می گردد. انتشار این اکاذیب موجب [شرح دقیق ضرر مادی یا معنوی وارده، مثال: لطمه شدید به حیثیت و اعتبار تجاری اینجانب و قطع همکاری برخی از شرکای تجاری] شده است.

لذا با عنایت به مراتب فوق و با استناد به ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی (بخش تعزیرات)، از محضر عالی تقاضای رسیدگی، تعقیب کیفری مشتکی عنه و صدور حکم مقتضی بر مجازات وی و اعاده حیثیت اینجانب را مستدعی می باشد.

با تجدید احترام

نام و نام خانوادگی شاکی

امضاء

نمونه شکواییه نشر اکاذیب در فضای مجازی

ریاست محترم دادسرای جرایم رایانه ای شهرستان [نام شهرستان]

سلام علیکم؛

احتراماً به استحضار عالی می رساند، اینجانب [نام شاکی] فرزند [نام پدر شاکی] به کد ملی [کد ملی شاکی] و به نشانی [آدرس کامل شاکی]، شاکی پرونده حاضر، در تاریخ [تاریخ وقوع جرم] از طریق [نام پلتفرم، مثال: کانال تلگرامی «اخبار شهر»، صفحه اینستاگرام «فلانی»، وب سایت X] که توسط آقای/خانم [نام مشتکی عنه (در صورت اطلاع)] با آیدی/لینک [آیدی یا لینک صفحه/کانال مشتکی عنه] مدیریت یا استفاده می شود، مطلع گردیدم که مشتکی عنه اقدام به انتشار مطالب کذب و خلاف واقع به وسیله سیستم رایانه ای/مخابراتی نموده است. محتوای این اکاذیب شامل [شرح دقیق اکاذیب و نحوه انتشار، مثال: انتشار اخباری دروغین مبنی بر تخلفات مالی اینجانب در شرکت X و انتساب دریافت رشوه از پیمانکاران به بنده، به قصد اضرار به حیثیت و موقعیت شغلی اینجانب و تشویش اذهان عمومی کارکنان شرکت] می باشد. انتشار این مطالب به تاریخ [تاریخ انتشار] و ساعت [ساعت انتشار] انجام شده است.

اینجانب هیچ گونه [شرح عمل انتسابی] را مرتکب نشده ام و مستندات و ادله دیجیتال مبنی بر کذب بودن اظهارات، شامل اسکرین شات های [تعداد] گانه از محتوای منتشر شده به همراه تاریخ و زمان و نیز [در صورت وجود: گزارش پلیس فتا / شهادت شهود] به پیوست تقدیم می گردد. این اقدامات مشتکی عنه موجب [شرح دقیق ضرر مادی یا معنوی وارده، مثال: کاهش اعتبار اینجانب در محل کار و مواجهه با سوالات متعدد از سوی همکاران و مدیران] شده است.

لذا با عنایت به مراتب فوق و با استناد به ماده ۱۸ قانون جرایم رایانه ای (ماده ۷۴۶ قانون مجازات اسلامی)، از محضر عالی تقاضای رسیدگی، تعقیب کیفری مشتکی عنه و صدور حکم مقتضی بر مجازات وی و اعاده حیثیت اینجانب را مستدعی می باشد.

با تجدید احترام

نام و نام خانوادگی شاکی

امضاء

این نمونه شکواییه ها را می توان به صورت فایل Word و PDF از طریق لینک های زیر دانلود کرد: (این بخش در محتوای اصلی سایت به صورت لینک های قابل کلیک ارائه خواهد شد)

دانلود نمونه شکواییه نشر اکاذیب (Word)

دانلود نمونه شکواییه نشر اکاذیب (PDF)

نکات مهم حقوقی و توصیه های پایانی

در فرآیند پیگیری جرم نشر اکاذیب، علاوه بر آشنایی با تعاریف و مراحل قانونی، توجه به برخی نکات حقوقی و توصیه های عملی می تواند سرنوشت پرونده را به کلی تغییر دهد. این توصیه ها به شما کمک می کند تا با آمادگی کامل تر و از مسیری صحیح تر، حقوق خود را پیگیری کنید.

اهمیت مشاوره با وکیل متخصص

پرونده های نشر اکاذیب، به ویژه در فضای مجازی، دارای پیچیدگی های فنی و حقوقی خاصی هستند. شناسایی دقیق ارکان جرم، جمع آوری ادله دیجیتال معتبر، تمایز قائل شدن بین نشر اکاذیب و جرایمی مانند افترا یا توهین، و همچنین تنظیم یک شکواییه جامع و بدون نقص، نیازمند دانش و تجربه حقوقی است. مشاوره با یک وکیل متخصص در جرایم رایانه ای و حقوق کیفری می تواند:

• به شما در درک دقیق وضعیت حقوقی تان کمک کند.
• در جمع آوری مستندات لازم راهنمایی های عملی ارائه دهد.
• شکواییه را به بهترین و کامل ترین شکل ممکن تنظیم کند.
• در تمام مراحل دادرسی، از جمله دفاع در دادسرا و دادگاه، شما را همراهی کند.

محدودیت های زمانی شکایت (مهلت قانونی)

در برخی جرایم، مهلت های قانونی برای طرح شکایت وجود دارد که عدم رعایت آن ها می تواند به تضییع حقوق شاکی منجر شود. هرچند جرم نشر اکاذیب (به ویژه در فضای مجازی) از جرایم با مهلت محدود نیست، اما تأخیر در طرح شکایت می تواند مشکلاتی را به وجود آورد:

• حذف شدن ادله: در فضای مجازی، محتوای مجرمانه ممکن است به سرعت حذف شود. هرچه زودتر اقدام کنید، شانس بیشتری برای حفظ و جمع آوری ادله دیجیتال خواهید داشت.
• کمرنگ شدن شواهد: شهادت شهود با گذشت زمان ممکن است دچار فراموشی یا تغییر شود.
• دشواری در شناسایی مرتکب: با گذشت زمان، شناسایی عامل اصلی در فضای مجازی دشوارتر خواهد شد.

بنابراین، توصیه می شود به محض اطلاع از وقوع جرم نشر اکاذیب، در اسرع وقت نسبت به جمع آوری مستندات و طرح شکایت اقدام کنید.

مسئولیت ادمین ها و مدیران گروه ها/کانال ها در فضای مجازی

یکی از مسائل مهم در فضای مجازی، مسئولیت ادمین ها و مدیران پلتفرم ها (مانند گروه ها و کانال های تلگرامی، صفحات اینستاگرام و وب سایت ها) در قبال محتوای منتشر شده است. طبق قوانین جاری، اگر ادمین یا مدیر یک پلتفرم از انتشار محتوای مجرمانه اطلاع داشته باشد و اقدامی برای حذف آن یا جلوگیری از انتشار بیشتر نکند، ممکن است مسئولیت کیفری پیدا کند. این مسئولیت می تواند در برخی موارد شامل مسئولیت مشارکتی در جرم نشر اکاذیب نیز باشد، به خصوص اگر سوء نیت یا تبانی آن ها با منتشرکننده اصلی احراز شود.

پیامد های شکایت دروغ

بسیار مهم است که از طرح شکایت دروغ یا واهی خودداری شود. اگر ثابت شود که شکواییه با آگاهی از کذب بودن مطالب و به قصد اضرار به دیگری طرح شده است، خود شاکی ممکن است با اتهام افترا یا نشر اکاذیب علیه مشتکی عنه اولیه مواجه شود. این امر می تواند منجر به مجازات کیفری برای شاکی اولیه و همچنین الزام به جبران خسارات وارده به مشتکی عنه گردد. بنابراین، همواره باید بر اساس واقعیت ها و مستندات محکم اقدام به طرح شکایت کرد.

امکان صدور قرار منع تعقیب و نحوه اعتراض

در فرآیند تحقیقات مقدماتی در دادسرا، ممکن است دادیار یا بازپرس پس از بررسی مستندات و تحقیقات، قرار منع تعقیب صادر کند. این قرار به این معناست که دلایل کافی برای انتساب جرم به متهم وجود ندارد. در این صورت، شاکی حق دارد ظرف مهلت قانونی (معمولاً ۱۰ روز از تاریخ ابلاغ) نسبت به قرار منع تعقیب اعتراض کند. اعتراض به این قرار در دادگاه کیفری دو رسیدگی می شود و دادگاه می تواند قرار را تأیید، نقض یا تغییر دهد. آگاهی از این حق و نحوه اعتراض برای پیگیری پرونده بسیار حائز اهمیت است.

سوالات متداول (FAQ)

آیا نشر اکاذیب شفاهی جرم است؟

خیر، بر اساس ماده ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی، نشر اکاذیب سنتی باید به صورت مکتوب (نامه، شکواییه، اوراق چاپی یا خطی) صورت گیرد. اظهارات شفاهی به تنهایی مصداق این جرم نیستند، مگر آنکه در شرایط خاصی عنوان توهین یا افترا را داشته باشند و ارکان آن جرایم محقق شود. در فضای مجازی نیز نشر اکاذیب باید از طریق سیستم های رایانه ای و مخابراتی باشد.

در صورت عدم شناسایی مشتکی عنه چه باید کرد؟

اگر مشخصات کامل مشتکی عنه را نمی دانید، می توانید شکایت خود را علیه فرد یا افراد مجهول الهویه مطرح کنید. در این صورت، از دادسرا و پلیس فتا درخواست خواهید کرد که تحقیقات لازم را برای شناسایی مرتکب انجام دهند. پلیس فتا با بررسی IP آدرس ها، اطلاعات حساب های کاربری و سایر ردپاهای دیجیتال، اقدام به شناسایی هویت مجرم خواهد کرد.

چگونه می توانم از صحت ادله دیجیتال خود مطمئن شوم؟

برای اطمینان از اعتبار ادله دیجیتال، بهترین روش این است که گزارش رسمی از پلیس فتا یا یک کارشناس رسمی دادگستری در زمینه فناوری اطلاعات دریافت کنید. این گزارش ها می توانند محتوای منتشر شده، تاریخ و زمان آن، و حتی منبع انتشار را به صورت رسمی تأیید کنند. اسکرین شات ها و پرینت ها به تنهایی ممکن است برای دادگاه کافی نباشند مگر آنکه اعتبار آن ها توسط کارشناس تأیید شود.

تفاوت ماده ۶۹۷ و ۶۹۸ قانون مجازات اسلامی دقیقاً چیست؟

ماده ۶۹۷ قانون مجازات اسلامی مربوط به جرم افترا است که در آن یک عمل مجرمانه به دیگری نسبت داده می شود و متهم نتواند صحت آن را اثبات کند. در افترا، قصد اضرار شرط تحقق جرم نیست. اما ماده ۶۹۸ مربوط به جرم نشر اکاذیب است که در آن اخبار کذب یا اعمال غیرمجرمانه با قصد اضرار یا تشویش اذهان عمومی به دیگری اظهار یا انتساب می شود. تفاوت اصلی در نوع عمل انتسابی (مجرمانه در افترا، غیرمجرمانه/اخبار کذب در نشر اکاذیب) و شرط قصد اضرار/تشویش است.

آیا امکان سازش در پرونده های نشر اکاذیب وجود دارد؟

بله، در جرم نشر اکاذیب سنتی که جرمی قابل گذشت محسوب می شود، امکان سازش و صلح بین طرفین وجود دارد و با گذشت شاکی، تعقیب کیفری متوقف خواهد شد. در مورد نشر اکاذیب در فضای مجازی، اگرچه رویه قضایی بیشتر بر غیرقابل گذشت بودن آن تأکید دارد، اما در بسیاری از موارد، رضایت شاکی خصوصی می تواند در تخفیف مجازات متهم مؤثر باشد و حتی منجر به صدور قرار موقوفی تعقیب یا اعمال نهادهای ارفاقی شود. سازش در هر دو مورد، همواره گزینه مطلوب و مورد تشویق سیستم قضایی است.

نتیجه گیری

جرم نشر اکاذیب، چه در بستر سنتی و چه در فضای مجازی، تهدیدی جدی برای اعتبار افراد و آرامش جامعه محسوب می شود. درک صحیح ماهیت این جرم، ارکان آن، تفاوت های کلیدی با جرایم مشابه مانند افترا و توهین، و مجازات های قانونی مربوط به آن، برای هر شهروندی حیاتی است. این مقاله کوشید تا با ارائه یک راهنمای جامع و کاربردی، اطلاعات لازم برای مقابله با این پدیده را فراهم آورد.

جمع آوری دقیق ادله و مستندات، به ویژه در فضای مجازی که ردپای دیجیتال می تواند به سرعت محو شود، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. تنظیم شکواییه ای کامل و مستدل، با ذکر تمامی جزئیات و استناد به مواد قانونی صحیح، گام بعدی در پیگیری حقوقی است. به خاطر داشته باشید که اقدام به موقع و آگاهانه می تواند تفاوت چشمگیری در نتیجه نهایی پرونده ایجاد کند.

در نهایت، با توجه به پیچیدگی های حقوقی و فنی پرونده های نشر اکاذیب، به شدت توصیه می شود پیش از هر اقدامی، با وکیل متخصص در این زمینه مشورت نمایید تا از راهنمایی های حرفه ای ایشان بهره مند شوید و بهترین مسیر قانونی را برای دفاع از حقوق خود انتخاب کنید.

برای مشاوره حقوقی تخصصی در زمینه نشر اکاذیب و تنظیم شکواییه، با وکلای مجرب ما تماس بگیرید.