علم معاصر چه مشخصه‌هایی دارد؟ / علم؛ هویت زنده تاریخ‌مند

به گزارش خبرنگار خبرگزاری علم و فناوری دانش نامه، محمدعلی اخگر دبیر هم‌اندیشی استادان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس در آیین اختتامیه دوره ضیافت اندیشه اساتید سال ۱۴۰۳ این دانشگاه به تاریخچه علم و تفکر اندیشه بشر اشاره و اظهار کرد: با بررسی پارادوکس موجود در علم می‌توان آن را به عقلانیتی که فراتر از عقلانیت متعارف بشری است تعبیر کنیم، همچنین می‌توانیم علم را فراسوی نگرش‌های ظاهرگرایانه و نگاه متفاوتی نسبت به جهان بنامیم.

وی افزود: حکمت متناقض یا متناقض‌نمای موجود در علم را یک حکمت خواستنی می‌دانیم و می‌توان به تعبیر حافظ آن را «خلاف آمد عادت» نامید و یا حکمتی در فراسوی عادت متفاوت که بی‌تردید چنین حکمتی یک محصول معین را همراه خواهد داشت و آن چیزی نیست به جز کسب جمعیت یا بر طبق آیات قرآن رسیدن به مرحله نفس مطمئنه.

دبیر هم‌اندیشی استادان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس به بیان مشخصه‌های بنیادین علم معاصر پرداخت و ادامه داد:علم را باید هویت زنده تاریخ‌مند بدانیم، بنابراین برای بررسی مشخصه‌های آن با یک ماجرا و وجود تاریخ‌مند مواجه هستیم، چراکه عملاً علم همچون پدیدآورنده‌اش یعنی انسان تابعی از شرایط اجتماعی و سیاسی تاریخ خویش است.

اخگر، مشخصه نخست علم معاصر را تجربه‌گرایی و برشمردن ذهن به عنوان لوحی سفید که واقعیت بیرونی بدون هیچ دخل و تصرفی به ذهن متبادر می‌شود، دانست.

وی، مشخصه دوم علم معاصر را مفهوم احاطه یا تسلط عنوان کرد و یادآور شد: این مفهوم با قدرت رابطه مستقیم دارد، بنابراین باید علم ذاتاً به ما احاطه و تسلط بدهد و عملاً این همان چیزی است که می‌گوییم علم با تکنولوژی و فناوری همراه شده و خودش ارزش ذاتی یافته است.

دبیر هم‌اندیشی استادان و نخبگان دانشگاه آزاد اسلامی استان فارس، سومین مشخصه علم معاصر را قرار گرفتن در دوگانه حقیقت – معنا برشمرد و افزود: جهان‌بینی و تصور ما از علم معاصر به این سوی رفته که بین معنا یا حقیقت باید یکی را انتخاب کنیم، بنابراین علم معاصر به جای معنابخشی، بهجت‌آفرینی و سروربخشی به انسان، برعکس مملو از پوچی و بیگانگی برای انسان است و این در شرایطی است که علم فارغ از معنویت و بما هو علم باشد.