ارتباط بین ستاره‌شناسی و اساطیر

حقایق نجومی 34؛

شاید با خود بگویید قاعدتاً بین علم و اسطوره ارتباطی وجود ندارد، اما ازقضا ستاره‌شناسی و اساطیر پیوند عمیقی دارند که قرن‌هاست ادامه دارد و مردم را مجذوب خود کرده است.

به گزارش خبرگزاری علم و فناوری دانش نامه، انسان‌ها از ایام قدیم، به آسمان شب و ستاره‌ها نگاه می‌کردند و داستان‌های مختلفی را می‌ساختند. این داستان‌ها اهداف متعددی داشت. برخی سعی می‌کردند از طریق اجرام و پدیده‌های نجومی رویدادهای طبیعی را توجیه کنند و برخی دیگر تغییر فصول را در آن می‌جستند.

اساطیر و فرهنگ‌ها

به دلیل فواصل جغرافیایی، فرهنگ‌های مختلف افسانه‌های متفاوتی را در ارتباط با اجرام آسمانی ساختند. به عنوان مثال یونانیان اساطیر زیادی داشتند که به طریقی به ستارگان ارتباط پیدا می‌کرد. زئوس پادشاه این اساطیر، با رعد و برق و طوفان همراه بود. یونانیان همچنین با قوه خیالات خود طرح صورت فلکی مانند شکارچی و چلیپا و… را ایجاد کردند. این داستان‌ها در خدمت ارتباط تجربیات بشر به جهان زیستی‌شان بود.

برخی فرهنگ‌ها خورشید و ماه را نماد موجودات قدرتمندی تلقی می‌کردند. خورشید نور و گرما به ارمغان می‌آورد، در حالی که ماه راهنمای شب بود. در بسیاری از قبایل بومی آمریکا، ماه را به عنوان چهره یک زن می‌دیدند که اغلب به باروری و کشاورزی مرتبط است. این ارتباط نشان می‌دهد که چگونه مردم از اساطیر برای توضیح رابطه خود با طبیعت و کیهان استفاده کردند.

در بین النهرین، ستاره شناسان آسمان شب را رصد کرده و یافته‌های خود را ثبت می‌کردند. آنها ستارگان و سیارات را نامگذاری می‌کردند و اغلب به آنها صفات ماورایی می‌دادند. به عنوان مثال، زهره، درخشان ترین سیاره، با رب النوع ایشتار مرتبط بود.

پدیده‌های نجومی در خدمت بشر

اسطوره‌سازی با اجرام نجومی چندان هم غیرمفید نبود و به جوامع اجازه داد تا محیط خود را درک کنند و برای مثال زمان را ردیابی کنند. مصریان نیز رابطه منحصر به فردی با نجوم داشتند. آنها اهرام را طوری ساختند که با ستارگان هماهنگ باشد. هرم بزرگ جیزه با ستاره سیریوس، که از طغیان سالانه رود نیل خبر می‌داد، همسویی دارد. این ارتباط با آسمان شب برای برنامه ریزی کشاورزی و زندگی روزمره آنها حیاتی بود. در اساطیر مصر، رب النوع نوت نمایانگر آسمان بود که اغلب در حال قوس روی زمین به تصویر کشیده می‌شد. این مسئله اهمیت کیهان را در فرهنگ آنها نشان می‌دهد.

در رنسانس دانشمندانی مانند کوپرنیک و گالیله شروع به تدریج علم نجوم را از اساطیر جدا کردند. با این حال، داستان‌ها و نمادهای اسطوره ای همچنان الهام بخش دانشمندان در جستجوی دانش بود. استفاده از اساطیر در توضیح وقایع آسمانی فراتر از تمدن‌های باستانی است. حتی امروزه نیز بسیاری از اصطلاحات نجومی ریشه در افسانه‌های باستانی دارند. به عنوان مثال، معادل انگلیسی عبارت «سیاره» یعنی Planet از کلمه یونانی “planētēs” به معنای «سرگردان» گرفته شده است که به نحوه حرکت سیارات در آسمان اشاره دارد.

در دوران مدرن، ما هنوز پیوندهایی بین نجوم و اساطیر می‌بینیم. فرهنگ عامه اغلب هنگام به تصویر کشیدن فضا و شگفتی‌های آن به داستان‌های اساطیری اشاره می‌کند. فیلم‌ها، کتاب‌ها و بازی‌ها اغلب از این مضامین برای خلق روایت‌های جذاب استفاده می‌کنند. چنین داستان سرایی به مردم کمک می‌کند تا با مفاهیم پیچیده نجومی ارتباط برقرار کنند.

بنابراین ارتباط بین نجوم و اساطیر همچنان قوی است. هر دو زمینه رازهای حیات و جایگاه ما در جهان را به چالش می‌کنند. در حالی که نجوم متکی بر روش‌های علمی و مشاهده است، اسطوره‌شناسی درک ما را با داستان‌ها و نمادها غنی‌تذر می‌سازد. ما با نگاه به ستارگان، هنوز به همان سؤالاتی فکر می‌کنیم که اجداد ما را مجذوب خود کرده بود. هر دو زمینه به بررسی سوالات بزرگ در مورد زندگی، جهان و جایگاه ما در آن می‌پردازد و به ما کمک می‌کند تا جهان و خودمان را بهتر بشناسیم.