احساس بی پناهی میان پزشکان جوان؛ خودکشی آن ها ربطی به بیماری های روحی ندارد/ «از رزیدنت ها ضمانتی مالی می گیرند که درصورت مرگ شان هم قابل اجرا باشد»

مظاهر گودرزی: سال جدید برای جامعه پزشکی خوب شروع نشد، همان اوایل سال بود که خبر رسید یک پزشک دست به خودکشی زده است، از این حادثه چیزی نگذشته بود که خبر خودکشی پزشک بعدی هم منتشر شد، خودکشی پزشکان و کادر درمان در سال های اخیر پرتکرار شده و به نظر می رسد اگر تصمیم های جدی درباره آن گرفته نشود عاقبت عجیبی در انتظار است.

هر موقع درباره خودکشی یا افکار خودکشی صحبت می شود یکی از متهم های اصلی وضعیت روحی و اختلال های روانی است، اما دبیر کمیسیون آموزش دیده بان شفافیت و عدالت درباره آن می گوید: «خودکشی پزشکان جوان معمولاً ربطی به بیماری های روحی و روانی حاد ندارد، برای این که اگر پزشکی تا این حد دچار اختلالات روحی و روانی باشد نمی تواند تا روز قبل از اقدام به خودکشی، در مراکز درمانی پزشکی کند.»

هومان سبطی، در این گفت وگو با دانش نامه از دلایل بی انگیزه شدن پزشکان جوان و شرایطی که اقدام به خودکشی را برای آن ها تسهیل می کند می گوید. متن کامل این گفت وگو در ادمه آمده است.

این روزها درباره خودکشی پزشکان خبرهای زیادی شنیده می شود، نظرتان درباره این وضعیت چیست؟

میزان خودکشی میان پزشکان جوان در کشور ما از میانگین جهانی بیشتر است، در مقایسه با کشور خودمان هم وضعیت صعودی پیدا کرده و زنگ خطر را به صدا درآورده است.

هر موقع درباره خودکشی صحبت می شود بلافاصله پای مسایل روحی به میان باز می شود، درباره پزشکان هم همین است؟

خودکشی پزشکان جوان معمولاً ربطی به بیماری های روحی و روانی حاد ندارد، برای این که اگر پزشکی تا این حد دچار اختلالات روحی و روانی باشد نمی تواند تا روز قبل از اقدام به خودکشی، در مراکز درمانی پزشکی کند.

پس به نظرتان دلیل اقدام به خودکشی آن ها چیست؟

به نظر می رسد در حل تعارض هایی که این گروه با آن مواجه هستند، مکانیسم جایگزین دیگر جوابگو نیست، یعنی یک پزشک جوان آن قدر پل های پشت سر خودش را برای این که به رزیدنتی یا این که به پزشکی دوران طرح برسد خراب کرده که وقتی به پشت سر خود نگاه می کند می بیند هیچ امکان برگشت و تغییر مسیر ندارد( بر خلاف سایر رشته ها) و شرایط فعلی ای که دارد به قدری غیرانسانی و غیرقابل تحمل است که متاسفانه ترجیح می دهد خودکشی کند.

شما می گویید شرایط پزشکان جوان، چه در دوره دستیاری و چه در دوره طرح غیرانسانی و غیر قابل تحمل است، مگر چه شرایطی بر آن ها حاکم می شود؟

ما می توانیم شرایط را به دو دسته تقسیم کنیم، یکسری دلایل درون زاد است، یعنی به سیستم بهداشتی و درمانی، روابط کاری و تعارض منافع مربوط می شود. قسمت دوم دلایل برون زاد هستند و به تعامل کادر درمان به ویژه پزشکان با سایر اقشار جامعه و البته لایه های قدرت و ثروت برمی گردد.

اگر موافق باشید از شرایط درون زاد شروع کنیم، دقیقا منظورتان چیست؟

دلایل درون زاد به این معنا که خود پزشکان آن طورکه باید مراقب یکدیگر نیستند، مثلا یک پزشکی که دارای درآمد بالایی دارد خیلی مواقع پزشکان جوان را به شکل جانشینان خودش می بیند، به آن ها پر و بال می دهد، حتی در مطب خودش امکان طباطب به آن ها می دهد، اما نقطه مقابل این هم وجود دارد، یعنی پزشکانی هستند که به پزشک جوان به چشم رقیب نگاه می کنند و از قدرت خودشان به عنوان استاد سوءاستفاده می کنند گویی که می خواهند آن ها را تحقیر یا تنبیه کنند، چنین وضعیتی یک پزشک جوان را خرد می کند. این نوع برخورد میان دستیاران سال بالا و پایین هم بسیار گزارش شده است.

اگر وزارت بهداشت و دانشگاه های تابع آن، معتقد هستند که در دوره دستیاری فقط به پزشکان رزیدنت آموزش می دهند بنابراین رزیدنت ها باید فقط در حد آموزش کار کنند، در این صورت کشیک های شب باید توسط پزشکان استخدام شده بیمارستان ها انجام شود و دستیاران کنار آن ها باشند برای یادگیری نه بیشتر، اما واقعیت جاری این نیست، یعنی همه بار بیمارستان از غروب تا صبح روز بعد به عهده رزیدنت ها است. پس اگر رزیدنت ها درحال کار کردن و خدمتگزاری و کسب درآمد برای بیمارستان هستند باید بیمه شوند و به دنبال آن از حقوقی درخور برخوردار شوند. حقوق رزیدنت ها به حدی ناچیز است که از گفتن آن خجالت می کشند، بنابراین این وضعیت دستیاران مانند همان مثل یک بام و دو هوا است، نه می دانند آموزشی هستند و نه می دانند یک نیروی کار هستند.

گاهی تفاوت ایدیولوژی میان پزشک جوان و پزشکانی که به عنوان استاد در سیستم بهداشت و درمان وجود دارند دیده می شود، این سهمیه های رنگارنگی که با آن از گروه های فکری مختلف وارد دانشگاه می شوند سبب شده برخی دانشجویان از برخی دیگر جدا شوند و در ذهن خود مرزبندی هایی داشته باشند و این به هر دو گروه آسیب می رساند.

از پزشکان برای دوره دستیاری تعهد یا ضمانت نامه می گیرند، چرا؟

بله، از دستیاران برای دوره تحصیل تعهدها و ضمانت های مالی گرفته می شود، به این اعتبار که به آن ها می گویند به ازای آموزش هایی که سیستم پزشکی کشور به شما می دهد بعد از پایان تحصیل در مناطقی که ما برای شما مشخص می کنیم به عنوان پزشک طرح باید ارایه خدمت بدهید، و این تعهدهای مالی ضمانت ارایه خدمت است، ضمن این که اصل این اقدام را باید یک بار بررسی حقوقی کرد که آیا اساسا درست است یا خیر، این تعهدهای مالی را طوری تنظیم می کنند که اگر یک پزشک حین تحصیل به هر دلیلی فوت کند این تعهدهای مالی به گردن ضامنان او باقی می ماند و وزارت بهداشت می تواند آن را از ضامن پزشک فوت شده بگیرد، بنابراین تصور کنید این وضعیت چه فشار روحی برای دستیاران ایجاد می کند. وقتی پزشکی فارغ التحصیل می شود اگر به هر دلیلی نتواند وارد دوره طرح شود، یعنی اگر بگوید پدر و مادرم هر دو امسال فوت کرده اند و شش ماه یا یکسال وضع روحی مناسبی ندارم و نمی توانم وارد دوره طرح شوم، گاهی بدون ملاحظه وثیقه او را به واحد حقوقی وزارت بهداشت ارجاع می دهند؛ این شدت برخورد در مقابل پزشکانِ جوان یک احساس بی پناهی به آن ها می دهد.

به عامل دوم برسیم، درباره شرایط برون زا که سبب ایجاد مشکلاتی برای پزشکان شده است، بگویید.

جامعه را نسبت به پزشکان بی معرفت کرده ایم، نمی خواهم این را به گردن مردم بیندازم اما الان مردم در خودکشی پزشکان نقش دارند، مردم هم از پزشکان انتظار بالایی دارند و هم سعی می کنند آن ها را به حساب نیاورند، تمام مشکلات سیستم بیمه و سیستم بهداشت و درمان کشور را به همین سربازان خط مقدم که پزشکان هستند نسبت می دهند و با آن ها بدخلقی و بی معرفتی می کنند، درحالی که مردم ما باید بدانند از نظر دسترسی به امکانات پزشکی در بهشت پزشکی جهان زندگی می کنند.مردم برای یک آنفلوآنزای ساده در کشوری مانند آمریکا یا نروژ اصلا به این آسانی به پزشک دسترسی ندارند و بهای یک معاینه و تجویز ساده هم بسیار به نسبت درآمد سرانه بیشتر از ایران است. در ایران این دسترسی بسیار ساده است، مردم باید آن جا را ببینند تا متوجه شوند دسترسی به پزشک در ایران مانند بهشت است. البته در خیلی از موارد ما می توانیم بهتر باشیم اما این مسایل اصلا به پزشک ربطی ندارد، بیمه گاهی پول بیمارستان ها را نمی دهد و بیمارستان ها هم نمی توانند امکانات لازم را فراهم کنند، اما مردم همه این ها را به گردن پزشک یا پرستار یا دندانپزشک جوان و نخبه کشور می اندازند.

از طرفی جو رسانه ای علیه پزشکان زیاد است، یکی دو کمدین معروف و دوست داشتنی کشور هستند که وقتی به موضوع پزشکی می رسند آن چنان پزشکان را به باد انتقاد می گیرند که من فکر می کنم ضربه زیادی می زنند. پزشکان برای چند گروه در جامعه استرس زا هستند، یکی از این گروه ها هنرمندان هستند، آن ها دوست دارند همیشه در مرکز توجه جمع باشند و گاهی پزشکان برای آن ها مانع هستند. سیاستمداران نباید اجازه می دادند از پزشک یک آدم سودجود، بی قید، زیرمیزی بگیر و بی درد تصویرسازی شود تا در واقعیت یک فرد برای سرماخوردگی یک پزشک را زیر باد کتک نگیرد.

233233

احساس بی پناهی میان پزشکان جوان؛ خودکشی آن ها ربطی به بیماری های روحی ندارد/ «از رزیدنت ها ضمانتی مالی می گیرند که درصورت مرگ شان هم قابل اجرا باشد»