همستر، جامعه ایرانی و انتخابات؛ مردمی که به موش دیجیتالی پناه بردند!
این روزها بخش کثیری از جامعه ایران و اعضای شورای نگهبان، یک شباهت و مخرج مشترک دارند! هر دو جوینده اند!
شورای نگهبانی ها در حال زیر و رو کردن هشتاد پرونده سبک و سنگین هستند تا نامزدهای اصلح را بیابند! بخش کثیری از جامعه نیز جوینده طلا و دلار است. اما نه در رودها و معادن، بلکه در گوشی تلفن همراه!
میلیون ها ایرانی، شب و روز تپ تپ تپ تپ بر صفحه بینوای گوشی هایشان می کوبند تا یک موش همستر به آنها امتیاز دهد و با جمع این امتیازات در آینده ای نزدیک، بسته بسته دلار لاکردار تحویل بگیرند و زندگیهایشان از این رو بدان رو شود.
اگر از آنها بپرسید: قرار است این دلارها از کجا بیاید؟ یحتمل چنین پاسخی می دهند: «استخراج میشه دیگه».
شما سمج بازی در می آورید و می گویید: «از کجا؟ چرا باید یک مزرعه دلار به من و شما پول مفت بدهد؟»
جواب احتمالی چنین است: «آقا زمانه عوض شده! یه بچه 14 ساله با همین هسمتر، دیروز 800 میلیون درآورده! مگه همین شماها نبودید می گفتید بیت کوین یک قِران نمی ارزه. خوب چی شد؟ الان چند میلیون دلار قیمت داره.»
شاید بشود پرسش و پاسخ های این دیالوگ فرضی را ادامه داد. اما بیفایده است. گفتگو بین یک آدم ریالیست و اهل پرسش با یک آدم مسلح به «امید واهی» ختم به خیر نخواهد شد و قطعا به حسادت، فضولی، تنگ نظری و عدم فهم ویژگی های دنیای مدرن متهم خواهید شد.
شما را نمی دانم ولی من؛ در این روزها خیلی ها را دیده ام که همچون شاطری مقاوم در برابر هُرم تنور، ضربتی بر صفحه ی گوشی می زند تا نانی به کف آرد و به غفلت بخورد! دیروز با همسرم از بازار سرپوشیده و قدیمی آصف سنندج عبور می کردیم. این بازار زیبا و خنک، هم به وقت آرامش و سکون و سکوت زیباست هم در ساعاتی که صدای صحبت مشتریان و مغازه داران به گوش می رسد. در برابر یک پارچه فروشی بزرگ توقف کردیم؛ نه به عزم خرید که به شوق تماشا. پارچه های زیبا رنگ در رنگ و نقش در نقش خودنمایی می کردند اما مشتری نبود. چند پارچه فروش یا به قول ما کردها چند بزّاز نشسته بودند و گوشی به دست، حرف می زدند و بر صفحه می کوبیدند و در عین حال، همدیگر را راهنمایی می کردند که چه باید کرد تا بتوانی در قبال صرف نظر کردن از امتیازات، ضریب محاسبه کلیک هایت را بیشتر کنی! از چند قدمی سلامی دادم و با لحنی خودمانی پرسیدم: «شما دیگه چرا بازاری ها!»
یکی از آنها با خنده گفت: «خدا را چه دیدی شاید سرکاری نباشه و چند هزار دلار نصیبمان بشه!» همه با هم خندیدیم و با تکان دادن دست و تعظیم خداحافظی کردیم.
مختصات یک «ملت لاتاریست»
ما را چه شده است؟ چرا چند میلیون نفر از هموطنان ما باز هم تصور می کنند کندویی یافته اند که می توان از آنجا عسل مجانی برداشت؟ چرا با این وعده های مضحک، می توان توجه میلیون ها نفر را جلب کرد؟ چرا در شرایطی که یک سانحه هوایی شگرف روی داده و کشور در حال برگزرای یک انتخابات اضطراری است؛ صحبت از همستر و داس نَورداندن در بافه های دلار، برای مردم مهمتر از آینده ی قوه ی مجریه است؟ آیا باید این موضوع را همچون یک «مساله» و «موضوع» مرتبط با جامعه شناسی سیاسی و روانشناسی اجتماعی ایران بنگریم یا نه؟
چرا مردم ایران در بر ابر وعده های مالی زود گول می خورند و به خط می شوند تا آیفون صد میلیونی را بیست میلیون تومان بخرند یا به راحتی در دام شبکه های هرمی و کوفتی می افتند؟ آیا بلانسبت مردم نازنین ما، این نوعی ساده لوحی گسترده و کُندذهنی ملی است؟ نه… قطعا چنین نیست.
ما مردمان ساده لوحی نداریم. ولی یحتمل می توانیم به راحتی قبول کنیم که ملتی هستیم دوستدار مفهوم شانس و تصادف. به طور دقیق نمی دانم آیا می توان برای توصیف چنین وضعیتی، از لفظ قمار استفاده کرد یا نه. اما اساسا ملتی داریم که پر یا پوچ، تخم مرغ بزرگ شانسی، قرعه کشی، فال، تصادف و بخت، برایمان اهمیت ویژه دارد. شاید اگر پس از انقلاب، بازار بلیط بخت آزمایی را جمع نمی کردند؛ الان میلیون ها شهروند ما از شکم خودشان و زن و بچه شان می زدند تا بلیط بخرند و چند میلیارد جایزه بگیرند. من برای توصیف این وضعیت مفهوم «ملت لاتاریست» را پیشنهاد می کنم. اگر بخواهم با هوش و وُسع فکری ناچیز خودم، صورت بندی معقولی از این مساله ارایه دهم؛ به این جمعبندی می رسم: وقتی که در یک جامعه بنا به هر دلیلی، حرکت در مسیر معمول و قابل پیشبینی دشوار و پر هزینه شود، عبور از میانبرها اهمیت بیشتری پیدا می کند و مردم، خود را در شرایطی قرار می دهند که به جای آن که بردباری کنند و از پیچ و فراز و فرود بگذرند و به مقصد برسند، ریسک می کنند و از مسیری دیگر می گذرند و به جای منطق و شرایط معهود و اعلام شده، امید بستن به شانس و تصادف را بر می گزینند. آیا در این وضعیت، صرفا با یک ویژگی و رفتار ژنومیک اجتماعی روبرو هستیم که از فرط عادت و تکرار به ویژگی بارز و گسترده تبدیل شده است؟ به گمانم خیر. نوع رفتار نظام سیاسی و حکمرانی کشور، در هدایت مردم به مسیر لاتاری و مخاطرات قمارگونه، بسیار مهم و تعیین کننده است. به نظرم برای تبیین چرایی نقش حاکمیت در این وضعیت تلخ، بد نیست اعتنایی کنیم به موارد زیر:
نظارت و استیلای قانون: وقتی که بر کل وضعیت زیستی و معیشتی شهروندان جامعه، قانون حکمفرما شود و بدون هیچگونه تبعیض و اما و اگر، همه به یک نسبتِ برابر شانس کار و کاسبی و استخدام داشته باشند و به فراخور میزان حق و کفایت و شایستگی شان از منابع کشور برخوردار شوند، راه بر تبعیض و شکاف طبقاتی مسدود می شود و کسی حس نمی کند که باید برای رسیدن به وضعیت بهتر، وارد یک مسابقه نامعلوم شود.
کشور پیشبینی ناپذیر: برای مردم یک جامعه، هیچ زخمی دردناک تر و کاری تر از تورم روزافزون نیست. به باورم؛ هیچ کسی آن قدر ساده لوح و تنگ نظر نیست که گمان کند تورم صرفا یک موضوع اقتصادی است. خیر! اگر زندگی و کسب معیشت و خرج و برج مردم، وضعیتی عادی داشته باشد و بتوان روی درآمد و دخل و خرج، به شکل طولانی مدت حساب و کتاب کرد و دست کم امکان برنامه ریزی یک ساله درباره مخارج خانواده وجود داشته باشد، مردم دچار چنین وضعیتی نمی شوند که از بام تا شام به فکر خرید طلا و دلار باشند. آنها وقتی که می بینند واحد پول کشورشان، روز به روز آب می شود، طبیعتا نگران هستند، مضطرب می شوند و در جستجوی فرصت هایی هستند تا اندکی بیشتر درآورند یا نه بتوانند وضع موجود را حفظ کنند! اگر ببینند هیچ کسی یک شبه ثروتمند نشده، از تب و تاب این شتاب عجیب خواهند افتاد.
افتراق جامعه، دولت و بازار: بیان جمله و عبارت «اینها که به فکر ما نیستند»، تلخترین شرح حال یک جامعه ی بیمار درباره دولت و حاکمیت است. وقتی مردم به این جمعبندی برسند که دولت و حاکمیت دنبال اهداف خودشان هستند و حاضر نیستند مردم را در تصمیمات خود شریک و دخیل کنند و در عین حال، دولت توان و تمایلی برای کنترل بازار مصرف ندارد، فراق و جدایی روی می دهد و همه به جای بزرگراه، به میانبُر می اندیشند.
ملت لاتاریست، دولت معتاد به آزمون و خطا: وقتی که یک کشور، نه بر مبنای استراتژی کلان و برنامه طولانی مدت، بلکه بر اساس امواج و اتفاقات گذرا و موقتی اداره شود و از خودرو و مسکن گرفته تا بهداشت و آموزش و سیاست خارجی و حقوق، همه و همه تابعی از «آزمون و خطا» و یک قوه مجریه ی «کارورز» و «کارآموز» باشد که از قبل در بستر و بدنه حزبی آموزش ندیده و قرار است حکمرانی را در حین کار یاد بگیرد، مردم هم به هر دستاویزی پناه می برند و حاضرند هر چیزی را امتحان کنند تا مگر امتیازی به دست آورند!
در پایان باید گفت؛ آقای جمهوری اسلامی! از یاد مبر. در همان روزهایی که تو چندین و چند دستگاه را مامور کرده ای تا به زحمت، از بین هشتاد نامزد پست ریاست جمهوری چند نفر را از فیلتر عبور دهند و به مردم عرضه بدارند، مردمانت برای تغییر وضعیت معیشتی و رفع نیازهایشان، به یک موش دیجیتالی پناه برده اند. باقی بقایتان!
311311
همستر، جامعه ایرانی و انتخابات؛ مردمی که به موش دیجیتالی پناه بردند!
آیا شما به دنبال کسب اطلاعات بیشتر در مورد "همستر، جامعه ایرانی و انتخابات؛ مردمی که به موش دیجیتالی پناه بردند!" هستید؟ با کلیک بر روی عمومی، ممکن است در این موضوع، مطالب مرتبط دیگری هم وجود داشته باشد. برای کشف آن ها، به دنبال دسته بندی های مرتبط بگردید. همچنین، ممکن است در این دسته بندی، سریال ها، فیلم ها، کتاب ها و مقالات مفیدی نیز برای شما قرار داشته باشند. بنابراین، همین حالا برای کشف دنیای جذاب و گسترده ی محتواهای مرتبط با "همستر، جامعه ایرانی و انتخابات؛ مردمی که به موش دیجیتالی پناه بردند!"، کلیک کنید.